- Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi
- Vol: 7 Issue: 20
- SAĞALTMA OCAKLARININ TİPOLOJİSİ ÜZERİNE BİR DENEME: KAYSERİ ÖRNEĞİ
SAĞALTMA OCAKLARININ TİPOLOJİSİ ÜZERİNE BİR DENEME: KAYSERİ ÖRNEĞİ
Authors : Recep Tek
Pages : 154-177
Doi:10.33692/avrasyad.664218
View : 16 | Download : 9
Publication Date : 2019-12-20
Article Type : Research
Abstract :İslamiyet’ten önce Türk toplum yaşamında önemli bir mevki işgal eden ve çeşitlivazifeleri üzerlerinde barındıran şamanlar/kamlar, toplumun sağaltıcısı rolünü de üstlenmişlerdirve bu, onların en önemli görevlerindendir. İslamiyet’in kabulüyle birlikte ortaya çıkan içtimai işbölümü neticesinde kamlar/şamanlar hekimlik görevlerini çeşitli isimlerle anılan kimselerebırakmışlardır. Bunlar içerisinde en dikkati çekenler ise ocak ve izinli olarak bilinen halkhekimleridir. "İnsan tiplerini belirleme ve ayırt etme yöntemi” olarak tanımlanan tipoloji kavramı,olaylar ve olgular hakkında teorik açıklamalar geliştirebilmek ve analitik karşılaştırmalaryapabilmek amacıyla kullanılan bir araştırma ve açıklama yöntemidir. Folklorda tipoloji isetoplumların aynı ya da benzer olan kültürel mirasının karşılaştırılıp araştırılması olarak ifadeedilmektedir. Tipolojik çalışmalarla karşılaştırılanların kendi aralarında sınıflandırılıpyorumlanması ve milli kültür içerisindeki yerinin belirlenmesi amaçlanmaktadır. Tip ve tipolojikavramları çerçevesinde Anadolu sağaltma ocaklarına umumi manada bakıldığında bunlarınbelirli ortak vasıflar taşıdıkları görülmektedir. Ocaklı vasfını kazanma, el alma ve el vermebiçimleri, cinsiyet, yaş, eğitim durumları, tedavi ettikleri rahatsızlıklar, tedavi yöntem ve şekilleri,tedaviler esnasında dikkat edilen hususlar, kullanılan araç ve gereçler, tedavinin yeri ve zamanıgibi hususlar, onların ortak noktaları olarak ifade edilebilir. Bu müşterek noktalar içerisindeyöreye ve ocağa göre ufak tefek farklılıklar görülebilmekle birlikte sıralanan bu gibi hususlar ileAnadolu coğrafyasının farklı yerlerinde karşılaşılan tedavi vazifesini üstlenmiş ocakların bir tipözelliği taşıdıkları ifade edilebilir. Makalede, Anadolu’nun önemli yerleşim merkezlerinden olanKayseri’de saha çalışması neticesinde görüşülen 63 ocağın verdiği bilgiler, on beş başlık altındadeğerlendirilerek Kayseri sağaltma ocaklarının tipolojisi ortaya konulmaya çalışılmıştır.Keywords : Halk hekimliği, kam/şaman, tip, tipoloji, Kayseri, Sağaltma ocakları