- Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi
- Vol: 7 Issue: 16
- TÜLÜ DOKUMALARIN GENEL ÖZELLİKLERİ VE BİR KOLEKSİYON ÖRNEĞİ
TÜLÜ DOKUMALARIN GENEL ÖZELLİKLERİ VE BİR KOLEKSİYON ÖRNEĞİ
Authors : Naime Didem Öz
Pages : 925-945
Doi:10.33692/avrasyad.543671
View : 9 | Download : 3
Publication Date : 2019-03-24
Article Type : Research
Abstract :Yaylak-kışlak hayat tarzı sürmüş olan Türk kültürünün eserleri arasında gösterilen havlı dokumaların üretiminde hayvan postlarından esinlenildiği ve suni post görünümlü olan tülülerin halıya geçişte ilk adım olduğu düşünülmektedir. Yaz aylarında hayvanlarıyla yaylalara çıkan Yörükler, toplandığında az yer kaplayan ve hafifliği nedeniyle kolay taşınabilen tülüleri çok geniş kullanım alanlarında değerlendirmişlerdir. Tülüler, tıpkı halı gibi atkı, çözgü ve hav sisteminden oluşurlar. Halıdan farklı olarak hav (ilme) sıralarının arasında geniş düz dokuma alanları yer alır. Tülü dokumalarda eğrilmiş veya eğrilmemiş yün ipliklerin yanı sıra işlenmemiş tiftik de kullanılır. Toplumların kültürlerinin korunarak nesilden nesile aktarımında koleksiyonlar büyük önem taşırlar. Türk kültürünün bir parçası olan tülüler, yakın tarihe kadar ticari değer taşımadıklarından, ve koleksiyoncular tarafından geç fark edilmişlerdir. Oysaki tülüler yalın anlatım biçimleri sayesinde geleneksel olduğu kadar çağdaş bir görünüme sahiptirler. Kendi yöresinde kullanım alanı bulamayan tülüler bu özellikleri sebebiyle ABD, Kanada ve Avustralya gibi birçok yabancı ülkeden yoğun talep görmektedir. Tülü dokuma tekniği ile motiflerin yerine dokunun ön planda olduğu grafik görüntüler ortaya çıkmaktadır ve bu da günümüz iç mekân tasarımında moda olan bir anlayıştır. Yurdumuzdaki tülü dokumacılığı ve satışı yurt dışından gelen talebe rağmen, her geçen yıl daha da azalmaktadır. Geçmişte Anadolu’nun hemen hemen bütün yörelerinde tülü dokunurken bugün sadece Sivas Yıldızeli, Balıkesir İvrindi, Kütahya Simav, Aksaray Sultanhanı, Konya ve Malatya’da az sayıda tülü dokunmaktadır. Bunun başlıca nedeni, Türkiye’de üretim yapan firmaların, Pakistan, Çin ve iran gibi el dokumacılığı ile tamirini çok ucuza yapan ülkelerdeki firmalar ile fiyat farkından dolayı rekabet edememeleridir. Kaliteli hammadde ve dokuyucu bulmakta çekilen zorluklar da bu durumun oluşmasında etkilidir. dokunmuş tülülerin çoğu kullanım sonucunda yıpranarak yok olmuştur. Bu durum göz önüne alındığında geçmiş ile gelecek arasında bağ kuran değerlerin elde kalanlarının kayıt altına alınması, korunması ve saklanması kültürel sürekliliğin sağlanabilmesi için daha önemli hale gelmektedir. Yapılan çalışma kapsamında 1983 yılından beri halı imalatı ve ihracatı ile uğraşan Vardarsuyu Ailesi’ne ait tülü koleksiyonunda yer alan dokumalardan seçilenler incelenmiştir. Örnekler için gözlem fişleri doldurularak, hammadde, boyut, hav uzunluğu, renk ve kompozisyon gibi özellikleri kayıt altına alınmıştır. Ayrıca incelenen tülülerin fotoğrafları çekilmiş, ölçekli çizimleri yapılmıştır. Bu çalışma ile koleksiyonda yer alan tülüler hakkında elde edinilen bilgilerin yazılı hale getirilerek dokuma literatürüne kazandırılması, ileride dokunabilecek yeni örnekler için kaynak oluşturulması ve böylece dokuma kültürünün gelecek nesillere aktarılmasına katkı sağlanması amaçlanmıştır.Keywords : Kültür, geleneksel dokumalar, halı, tülü, tiftik