- Cedrus
- Vol: 2
- TURKMENIA'DA HÜKÜM SÜREN ÖNEMLİ BİR KABİLE OLARAK SAKALARIN A PARNİ BOYU VE BUNUN, İRAN'IN KUZEY-DOĞ...
TURKMENIA'DA HÜKÜM SÜREN ÖNEMLİ BİR KABİLE OLARAK SAKALARIN A PARNİ BOYU VE BUNUN, İRAN'IN KUZEY-DOĞU BÖLGESİ HORASAN'DAKİ APAR BÖLGESİ İLE ALÂKASI
Authors : Mehmet Tezcan
Pages : 55-73
Doi:10.13113/CEDRUS.201406454
View : 6 | Download : 5
Publication Date : 2014-06-01
Article Type : Research
Abstract :Apar adı, kaynaklarda Aparnoi veya Parni olarak zikredilmektedir. Bunların ise Sakaların bir kolu olarak Klasik Latin ve Hellen kaynaklarında zikredilen Dahae’lerle bir alâkası olduğu anlaşılmaktadır. Herodotos’tan beri kaynaklarda farklı şekillerde bahsedilen Dahae’ler, M.Ö. IV. yüzyıldan itibaren Hazar Denizi ile daha doğudaki Oxus ırmağı arasına yerleşerek buradan sonraki dönemlerde daha batıya, Hazar’ın kuzey-doğu kıyı bölgesine yerleşmişler ve M.Ö. III. yüzyılın ikinci yarısında Parth Devleti’nin temelini oluşturmuşlardır. Ortaçağ’daki Dahistan veya Dihistan yer adının bunlardan geldiği bilinmektedir. Orta-Asya’nın batısında ve İran’da Hellenistik bir krallık olan Parth Devleti’ni, aslında Arşak sülalesi kurmuştu. Kısa süre içerisinde İran’ın tamamını ve Türkiye’nin de Doğu ve Güney-Doğu Bölgesi’nin bir kısmını ele geçiren Parth’lar, batıda Roma İmparatorluğu’nun da en büyük rakiplerinden biri olmuşlardır. Devletlerini kurdukları bölge olan, Ortaçağ’daki adıyla Horasan Bölgesi, muhtemelen, onların uzak geçmişteki atalarından dolayı bu dönemde Aparşahr Apar Ülkesi olarak anılmıştır. Fakat Parth’lardan sonra M.S. V. yüzyılın başlarında Heftalitler, Orta-Asya’nın büyük kısmı, Kuzey Hindistan ve İran’ın doğu bölümlerini de içine alan büyük bir imparatorluk kurdular. Bunlar zamanında da bölgenin adı "Apar Ülkesi” idi. Türk ve Ermeni kaynaklarında "Apar” olarak zikredilen bu ismin, Çin kaynaklarında bazan Hua < Awar/Abar/Apar şeklinde zikredilen Heftalitler ile de bağlantısı olduğu anlaşılıyor.Keywords : Aparnoi • Parth’lar • Heftalitler • Türkler • Apar