- Kapadokya Akademik Bakış
- Vol: 5 Issue: 1
- İKİ FARKLI DÜNYA GÖRÜŞÜ ÜZERİNE İNCELEME: FARABİ’NİN EVRENSEL MEDENİYETİNDEN HUNTINGTON’IN MEDENİYET...
İKİ FARKLI DÜNYA GÖRÜŞÜ ÜZERİNE İNCELEME: FARABİ’NİN EVRENSEL MEDENİYETİNDEN HUNTINGTON’IN MEDENİYETLER ÇATIŞMASINA
Authors : Sefa Demirbaş
Pages : 91-123
View : 5 | Download : 3
Publication Date : 2021-06-25
Article Type : Research
Abstract :"Medeniyet” kavramı ile ilgili farklı disiplinlerde çok çeşitli fikirler ve kuramlar mevcuttur. Bu çalışma, medeniyet kavramını iki farklı çağda yaşamış iki düşünürün perspektifinden nitel bir yaklaşımla karşılaştırmayı amaçlamaktadır. Bu doğrultuda öncelikle medeniyet kavramını kuşatan toplum ve devlet kavramları açıklanmış ve medeniyet kavramına bir kapsam verilmiştir. Dokuzuncu yüzyıl Türk-İslam düşünürü Farabi ve çağdaş düşünür Huntington’ın medeniyete dair görüşlerini içeren birincil kaynaklar ve bu görüşleri yorumlayan ikincil kaynakların bir kısmı doküman analizi metoduyla incelenmiştir. Kendi bağlamı içerisinde değerlendirilen söz konusu kaynakların yorumlayıcı yaklaşımla analiz edildiği bu çalışmada ilk olarak Farabi’nin "El-Medînetü’l-Fâdıla” ve "Es-Siyâsetü’l-Medeniyye” eserlerindeki erdemli şehir, devlet ve medeniyet görüşleri ele alınmıştır. Bahsi geçen eserlerinde Farabi, felsefe ve din temeline dayanan medeniyet teorisiyle farklı dinlere mensup olsa da aynı mutluluğu amaçlayan erdemli şehirlerin-milletlerin mümkün olabileceğini öne sürer. Dokuzuncu yüzyılda yaşamış bir düşünürün bütüncül ve barışçıl bir dünya medeniyeti tahayyülünü yeryüzünde yaşayan bütün toplumları dâhil ederek dile getirmesi oldukça değerli durmaktadır. Çağdaş düşünür Samuel Huntington ise, "Medeniyetler Çatışması” makalesinde, Farabi’nin aksine medeniyetler arasında bir çatışma öngörüsünde bulunur. Özellikle Batı ile İslam medeniyetleri arasında keskin bir ayrım yapan ve Batı medeniyetini ayrıcalıklı bir konuma koyan Huntington’ın kuramı, medeniyetlerin dinamik ve iç içe geçmiş olmasını göz ardı etmesi, eksik ve yanlı olması nedeniyle eleştirilir. Sonuç olarak, Farabi’nin o çağlardan çoklu bir medeniyet perspektifi sunabilmesi ve özellikle evrensel bir medeniyet oluşturulabileceğine dair inancı oldukça değerlidir. Huntington ise çatışma öngören, medeniyetler arası farklılıkları irdeleyen, adeta çatışmaya zemin hazırlayan, Batı merkezli ve yetersiz bir tutumla karamsar bir tablo sergilemektedir.Keywords : Medeniyet, Farabi, dünya görüşü, Huntington, çatışma