- Bilig
- Issue: 25
- Fars Şiiri mi? Farsça Şiir mi? Klâsik Türk Şiir Geleneğinin Oluşumu ve Sınırları Hakkında Düşünceler...
Fars Şiiri mi? Farsça Şiir mi? Klâsik Türk Şiir Geleneğinin Oluşumu ve Sınırları Hakkında Düşünceler
Authors : Ahmet Ari
Pages : 173-205
View : 16 | Download : 7
Publication Date : 2003-12-01
Article Type : Other
Abstract :Türk edebiyatının en uzun dönemini oluşturan klâsik Türk edebiyatının sınırları, içeriği, tanımlanması ve isimlendirilmesi hakkında problemler vardır. Bu problemlerin temel olarak, yazı dilini esas alan sınıflandırmadan kaynaklandığı anlaşılmaktadır. İslâmiyet dairesine giren milletlerin el birliği ile hemen her alanda gerçekleştirdikleri büyük gelişmelere paralel olarak, Islâmiyetten sonra 10. asırdan itibaren Horasan ve Mâverâünnehir merkezli ortak bir edebiyat oluşmuştur, islâm kültür ve medeniyetinin başlangıcında oluşturulan ve klâsik Türk edebiyatının da kökenini teşkil ettiğini düşündüğümüz bu ortak edebiyatın dili, tarihî zaruretler gereği Farsça olmuştur. Bu edebiyat/şiir geleneğinin, daha sonra Anadolu'da yeni bir yazı dili (Batı Türkçesi) ile devam ettirildiğini ve 20. yüzyıla Türkler tarafından taşındığını söylemek mümkündür. Fakat şiir geleneğini göz ardı eden, buna karşılık dil farklılığını öne çıkaran tasnifler sonucunda klâsik Türk edebiyatının geçmişi karanlıkta kalmış ve bu edebiyat bir taklit olarak değerlendirilmiştir. Yeterli birikim ve malzemeden yoksun bir şekilde, daha çok Batılı kaynaklarda ortaya konan ve bize de fazlaca incelemeden adapte edilen bu değerlendirmeler, edebiyat eğitim ve öğretiminde kalıplaşmış bir şekilde varlığını devam ettirmekte ve büyük bir kısır döngüye sebep olmaktadır. Bu yüzden konunun 20. asrın ortalarından bu yana yapılan çalışmaların ışığı altında tekrar ele alınmaya ihtiyacı vardır. Bu yazıda, ortak İslâmî edebiyatın tarihî seyri; Türklerin bu ortak edebiyattaki yeri ve klâsik Türk edebiyatının kökeni ortaya konulmaya çalışılmış ve sonuç olarak yazı dilini esas alan tasnif yönteminin Türk edebiyatının sınıflandırılmasında tek başına yeterli olamayacağı kanaatine varılmıştırKeywords : Türk Şiiri, Erken İslâmî Dönem, Ortak Edebiyat Fars Şiiri, Farsça Şiir, Edebiyat Tarihi, Millî Edebiyat