TÜRK VE TÜRKİSTAN (ORTA ASYA)-TÜRK SANATINA DAİR DÜŞÜNCELER
Authors : Bekir Deniz
Pages : 66-75
View : 9 | Download : 5
Publication Date : 2014-06-20
Article Type : Research
Abstract :Türk Sanatının başlangıcı, Türkler hangi topraklarda yaşamış olursa olsun, Türkistan/Orta Asya Türk Sanatına dayanır: Türklerin Yontma Taş Devri de, Demir Devri de, devri, Neolitik Devri de Türkistan da/Orta Asya’da yaşanmıştır. Anadolu’da, arkeologların kazılarda Türk devrini göz ardı edip, Antik dönemleri ön plâna çıkartması, Antik dönem sanatını adeta Türk devri sanatı imiş gibi takdim etmelerinden dolayı insanlar Antik Dönem tarih ve sanatını Türk devri imiş gibi algılamakta ve Türklerin ilk çağlarını Anadolu’da yaşadığını düşünmektedir. Daha XIX. yüzyıldan itibaren, özellikle Avusturyalı ve Alman Sanat Tarihçiler Türk ve İslam Sanatını araştırıp öğrendikten sonra gözlerini Türkistan/Orta Asya’ya çevirmiş, Türk Sanatının kökeninin Türkistan olduğunu ortaya koymuşlardır. Bazı Türk Sanat Tarihçiler neredeyse yirminci yüzyıl boyunca bunun aksini ispata çalışmış: Türk Sanatının kökenini Anadolu’daki Antik medeniyet ve Kafkasya’da yaşayan bazı halklara yamamaya çalışmışlardır. Yirminci yüzyılın ortalarında rahmetli Celal Esat Arseven, Remzi Oğuz Arık, Suut Kemal Yetkin, Emel Esin bunun aksini savunmuş, İkinci Dünya Savaşı yıllarında, kendi ülkelerinin baskısından kaçıp Türkiye’ ye sığınan ve her biri bulunduğu üniversitenin Sanat Tarihi alanında öncüsü olan Ernest Diez, Kurt Erdmann, Katerina Otto-Dorn gibi bilim adamları Türk Sanatının İlk Çağlardan beri Türkistan/Orta Asya’da şekillenip, Türk ülkelerine nasıl yayıldığını göstermeyi başarmışlardır. Bunların öğrencileri olan Sayın Prof. Dr. Oktay Aslanapa, Prof. Nejat Diyarbekirli, Prof. Dr. Rüçhan Arık, Prof. Dr. M. Oluş Arık, Prof. Dr. Gönül Öney, Prof. Dr. Haluk Karamağaralı ve Prof. Dr. Beyhan Karamağaralı ısrarla Türk Sanatının kökeninin Türkistan/Orta Asya olduğunu savunmuşlardır. 1990 yılından sonra, genç sanat tarihçilerin bu alanda yaptığı çalışmalar Türk sanatının kökeninin Türkistan/Orta Asya olduğu gerçeğini gözler önüne sermiştir. 1970 yıllarına kadar Üniversitelerde Orta Asya-Türk Sanatı” diye bir ders yokken, bugün Sanat Tarihi Bölümlerinde "Orta Asya-Türk Sanatı Anabilim Dalı” veya "Orta Asya-Türk Arkeolojisi Anabilim Dalı” açılması bunu kanıtlamaktadır.Keywords : Türk, Türkistan, Türk Sanatı, Türk Sanatı Tarihi. Orta Asya, Orta Asya-Türk Sanatı, Anadolu-Türk Sanatı