- Türkoloji
- Issue: 109
- TÜRK ÇOCUK EDEBİYATINDA TOPLUMSAL CİNSİYET (1): SOSYAL AKTÖR OLARAK KIZ’IN TEMSİLİ
TÜRK ÇOCUK EDEBİYATINDA TOPLUMSAL CİNSİYET (1): SOSYAL AKTÖR OLARAK KIZ’IN TEMSİLİ
Authors : Şahru Pilten Ufuk, Gülhiz Pilten
Pages : 70-90
View : 14 | Download : 5
Publication Date : 2022-03-31
Article Type : Research
Abstract :Çocuk edebiyatı ürünleri; çocukları hayata hazırlama, onlara örnek olma ve deneyim kazandırma açısından önemli işleve sahiptir. Çocuk hangi yaş grubunda olursa olsun, okuduğu öykülerin kahramanlarıyla özdeşleşir ve bu karakterlerden kendine bir model yaratır. Çocukların günlük hayatta yaşadıkları problemlerin çözümü için gerekli beceriyi kazanmalarında hayalî karakterlerin önemli bir payı vardır. Çocuklar zihinlerinde oluşan sorulara kitaplardaki bu karakterler aracılığıyla yanıt ararlar. Bu çalışma Türk çocuk edebiyatında kız kavramının farklı boyutlarda incelenmesinin planlandığı bir araştırma dizisinin ilkidir. Bu çalışmada Türk çocuk edebiyatında kız kavramının nasıl temsil edildiği, toplumsal cinsiyet ve cinsiyet rolleri bağlamında araştırılmıştır. İncelemede, derlem temelli bir yaklaşımla büyük bir veri tabanına dayanan nesnel ve daha genelleştirilebilir sonuçlara ulaşılması hedeflenerek eş dizim çözümlemesi yöntemi kullanılmıştır. Bu bağlamda öncelikle kız’ın Türk çocuk edebiyatı üzerine en kapsamlı derlem olan Türk Çocuk Yazını Derlemindeki eş dizimlilikleri belirlenmiş ardından Van Leeuwen’in (1996) sosyal aktörlerin temsilinde önemini vurguladığı üst belirleme, işlevselleştirme, kimlik, değerlendirme, isimlendirme, bireyselleştirme, benzeşim, belirsizlik, farklılaştırma kategorileri açısından değerlendirilmiştir. İnceleme sonucunda Türk çocuk edebiyatı eserlerinde yer verilen eş dizim örüntülerinin çocukların zihninde toplumsal cinsiyet kalıpları çerçevesinde çizilen bir kız prototipi oluşmasına sebebiyet verebileceğini ortaya koymuştur.Keywords : çocuk edebiyatı, sosyal aktör olarak kız, toplumsal cinsiyet, cinsiyet rolleri