TÜRK DİLİNDE "EŞİK" KELIMESİNİN LEKSIKAL-SEMANTİK ANALİZİ
Authors : E. Mülkibayeva, L. Aliyeva, F. Tulendiyeva
Pages : 28-40
View : 11 | Download : 4
Publication Date : 2020-02-25
Article Type : Research
Abstract :Bu çalışmada "eşik” sözcüğünün kökeni ve Türk dilinin tarihi dönemlerine ait durumu incelenerek çağdaş Türk lehçelerindeki kullanımları, çeşitli sözlük ve eserler üzerinden taranıp araştırılmış, elde edilen veriler üzerinden leksik ve semantik analizler yapılmıştır. Araştırmalara göre eşik kelimesinin kökeninin eşü- /işi- ‘örtmek, kapatmak’ fiil kökü ve -k fiilden isim yapma ekinden oluştuğu düşünülmektedir. Kelimenin tarihsel ve çağdaş süreçlerindeki eşig, işik, ijik, esik, izik biçimlerinin üzerinde durularak, kelimenin mecazi anlamları, deyim ve atasözlerdeki kullanımları da değerlendirilmiştir. Eşik sözcüğünün "kapı girişi, kapı boşluğunun alt kısmında bulunan basamak” gibi anlamının yanında "başlangıç yeri, başlangıç noktası, başlangıç noktasına yakın bir yer” gibi anlamları da mevcuttur. Aynı zamanda, coğrafyada, müzikte, psikolojide de karşılığı olan bir kelime olan eşik, bir konumdan, noktadan, süreçten, bir başka konuma, noktaya, sürece geçişi ifade ederek Türk kültüründe önemli bir yer tutmaktadır. Günümüzde hâlâ eski inançlara göre: eşikte durulmaz, kapı eşiğinde oturulmaz; kapı eşiğinde şeytan bulunur, yağmur yağarken kapı eşiğinde oturmak günahtır ifadeleri yaşamaktadır. Eşik sadece geçiş için kullanılan ve bir an önce terk edilmesi gereken bir yer olarak sayılmaktadır.Keywords : Eşik, Tarihi Türk Lehçeleri, Kapi Girişi, Çağdaş Türk Lehçeleri, Leksik Birim, Semantik.