- Türkoloji
- Issue: 103
- NÂSIRÜDDİN ŞAH DÖNEMİNDE OSMANLI TÜRKÇESİNDEN FARSÇAYA TERCÜME: MEHMET ARİF ISPANAKÇI PAŞAZADE VE TE...
NÂSIRÜDDİN ŞAH DÖNEMİNDE OSMANLI TÜRKÇESİNDEN FARSÇAYA TERCÜME: MEHMET ARİF ISPANAKÇI PAŞAZADE VE TERCÜMELERİ
Authors : N. Salihi
Pages : 127-145
View : 9 | Download : 5
Publication Date : 2020-10-26
Article Type : Research
Abstract :Muhtelif dillerden Farsçaya tercüme işi Kaçarların ilk döneminde ciddi bir şekilde ele alınmıştır. Nâsırüddin Şah’ın (1848-1895) iş başına gelmesi ve özellikle Darülfünun’un teşkilinden sonra tercüme hareketi ciddi bir şekilde kurumsallaşmaya başlamıştır. Bu doğrultuda İtimadü’s-saltane’nin riyasetinde (1985) "Darü’l-tercüme-yi Hassa-yi Humayuni” kurularak birkaç dile vakıf olan mütercimler burada istihdam edilmiştir. Akabinde Farsçaya tercüme yapmak üzere seçilen dillerden biri Osmanlı Türkçesi olmuştur. İtimadü’s-saltane, Darü’l-tercümeye iyi derecede Osmanlı Türkçesi bilen mütercimler almıştır ki bunlardan biri Mehmet Arif Ispanakçı Paşazade’dir. Paşazade, Darü’l-tercüme’de kâtip ve mütercim olarak Nâsırüddin Şah döneminde çalışmış ve Türkçeden Farsçaya pek çok eser tercüme etmiştir. Her iki dile de iyi derecede vakıf olduğu yaptığı tercümelerden anlaşılan Paşazade; telif, tercüme ve tercüme-telif olmak üzere eserler kaleme almıştır. Tercüme ve teliflerinde açık, anlaşılır ve sade bir dil kullanmıştır. Haber tercümelerinde asıl metne tamamen sadık kalmışken eser tercümelerinde zaman zaman şahsi görüşlerini tercümeye yansıtmıştır. Paşazade’ye ait tercümelerin bir kısmı yayımlanmış bir kısmı ise defterlerde kalmıştır. Paşazade’nin tercümeleri muhtelif yönlerden incelemeye değerdir ancak bu konuda bir çalışma yapılmamıştır. Bu çalışmada, Nâsırüddin Şah döneminde Osmanlı Türkçesinden Farsçaya gerçekleşen tercüme hareketine kısaca değinildikten sonra Paşazade ve tercümeleri tanıtılmıştır.Keywords : Tercüme, Osmanlı Türkçesi, Kaçarlar, Mehmet Arif Ispanakçı Paşazade, Nâsırüddin Şah Dönemi