- Türkoloji
- Issue: 108
- KARAHANLI DÖNEMİ KUR’AN TERCÜMELERİNDEKİ DİNÎ TERİMLERİN DÖNEMİN SÖZ VARLIĞINA KATKISI VE DİĞER KUR’...
KARAHANLI DÖNEMİ KUR’AN TERCÜMELERİNDEKİ DİNÎ TERİMLERİN DÖNEMİN SÖZ VARLIĞINA KATKISI VE DİĞER KUR’AN TERCÜMELERİ İLE KARŞILAŞTIRILMASI
Authors : Hanife Gezer
Pages : 90-125
View : 11 | Download : 4
Publication Date : 2021-12-30
Article Type : Research
Abstract :Karahanlılar zamanında İslâmiyet’in kabulüyle yaşanan geçiş dönemi, Türk kültürü yanında Türk dili açısından da bir dönüm noktası olmuştur. Türkler, İslamiyet’e büyük önem vermiş ve saygı göstermiştir. Bu nedenle İslamiyet’in yayılmasında önemli rol oynamışlardır. İslamiyet’in daha iyi anlaşılması, uygulanması ve yayılması konusunda yapılan çalışmalardan biri de Türkçenin tarihî dönem eserleri arasında yer alan Kur’an tercümeleridir. Birebir olarak kelimelerin Türkçeye aktarılmasıyla yapılan bu çeviriler, Türk dilinin tarihî dönemlerinin söz varlığını ve Türkçe kelimelerin anlam zenginliğini, anlam değişimini takip etmemiz açısından önemli kaynaklardır. Bu tercümelerde Kur’an’ın daha iyi anlaşılması için dinî terimlerin mümkün olduğunca Türkçe kelimelerle çevrilmeye özen gösterilmesi dikkat çekicidir. Dinî terimleri Türkçe kelimelerle çeviri çabası, eserlerin yazıldıkları dönemin söz varlığı içerisindeki kelimelerin anlam zenginliğine katkıda bulunmaktadır. Bu çalışmada Karahanlı, Harezm ve Eski Oğuz Türkçesi dönemlerini temsil eden Kur’an tercümeleri taranacak ve eserlerdeki dinî terim çevirilerinde tercih edilen kelimeler karşılaştırılacaktır. Daha sonra Karahanlı döneminde yapılan bu çevirilerin dönemin temel söz varlığına anlam bakımından ne yönde katkısı olduğu ortaya konulacaktır. Bu çalışma için Karahanlı Türkçesi dönemini temsilen Türk İslam Eserleri Müzesi nüshası ve John Rylands Kitaplığında bulunan Rylands nüshası, Harezm Türkçesi dönemini temsilen Süleymaniye Kütüphanesi Hekimoğlu Ali Paşa nüshası ve Eski Oğuz Türkçesini temsilen M. 1401 tarihli Satır Arası Kur’an Tercümesi nüshası seçilmiştir. Çalışmada yöntem olarak yazılı eser taraması ve tespit edilen malzemelerin karşılaştırılması yöntemleri kullanılmıştır. Böylece üç farklı dönemde de Kur’an’da sabit olan kelimeleri çevirmek için hangi dönemde hangi kelimelerin kullanıldığı karşılaştırmalı olarak ortaya koyulacaktır. Bu çalışmayla Kur’an tercümelerinin Karahanlı Türkçesi söz varlığına anlam bakımından katkılarının ortaya konması ve Türk dilinin bu üç tarihî döneminde aynı amaca yönelik olarak yapılan Kur’an tercümesi çevirilerindeki benzerlik ve farklılıkların tespit edilmesi amaçlanmıştırKeywords : Kur’an tercümesi, Karahanlı Türkçesi, dinî terimler, Eski Oğuz Türkçesi, Harezm Türkçesi