- Current Perspectives in Social Sciences
- Vol: 23 Issue: 2
- Az Tanınmış Bir Çeçen Lider: Kunta Hacı ve Onun Barışcıl Zikirizim Hareketi
Az Tanınmış Bir Çeçen Lider: Kunta Hacı ve Onun Barışcıl Zikirizim Hareketi
Authors : Isa Çelik, Birol Yildirim
Pages : 685-702
View : 8 | Download : 3
Publication Date : 2019-06-15
Article Type : Research
Abstract :Bilindiği üzere genel anlamda bütün bir Kafkasya, özelde Çeçenistan asırlardır Rus işgaline karşı kesintisiz olarak devam eden bağımsızlık mücadelelerine sahne olmaktadır. Bu mücadelede Nakşibendiyye ve Kâdiriyye tarikatları önemli bir rol oynamıştır. Bu anlamda Tarikât-ı Âliyye-i Nakşibendiyye’nin mürşidi olan İmam Şâmil bu kutlu mücadelenin en tanıdık simasıdır. Fakat Tarikât-ı Âliyye-i Kâdiriyye’nin yöredeki temsilcisi olan Şeyh Kunta Hacı Kişiev de kendine has uslubu ile bu mücadelede yerini almıştır. Sahip olduğu mücadele tarzıyla İmam Şâmil’in şimşeklerini üstüne çeken Şeyh Kunta Hacı, onun tutsak olmasıyla bu mücadelenin tek lideri olmuştur. Şeyh Kunta Hacı, Şeyh Şâmil’in gazavat ideolojisiyle yoğrulmuş "Müridizm” akımına karşı anti-gazavat ruhuna sahip "Zikirizim” anlayışını ortaya koymuştur. Fakat çalışmamızdan anlaşılacağı üzere bu barışçı tutum teslimiyetçi bir anlayışa sahip olmayıp dışarıdan neredeyse hiçbir destek alamayan mücadeleye bilgece ve farklı bir bakış açısı getirmeye çalışmıştır. Bu anlayış yaşadığı acımasız bir savaş ortamında "Ormana gidince baltanı arkana sakla” diyebilecek kadar nâif bir ruha sahip Şeyh Kunta Hacı’nın tabiatına çok uygundur. Bu anlayışı ilk başta olumlu karşılayan Ruslar, zikirist hareketin takipçilerinin artması nedeniyle tutumlarını sertleştirmişler tarihte Şali Katliamı olarak geçen büyük katliamı yapmışlar, bu olayın akabinde de Şeyh Efendi Çarlık yönetimi tarafından kovuşturmaya tabi tutularak 1864 yılında yakalanarak sürgüne gönderilmiştir. Şeyh Kunta Hacı Novgorod şehrinin Ustyuzhna kasabasında 19 Mayıs 1867’de vefat etmiştir. Fakat bugün itibariyle Şeyh Kunta Hacı’nın aziz hatırası özellikle Çeçenistan’da canlı bir şekilde yaşamaktadır.Keywords : Kafkaslar, Çeçenistan, Tarikât-ı Âliyye-i Kâdiriyye, Şeyh Kunta Hacı