İÇ OĞUZA DIŞ OĞUZ ASİ OLUP BEYREK ÖLDÜĞÜ BOY’UN TARİHİ

Authors : Dursun Can Eyüboğlu

Pages : 123-148

Doi:10.31455/asya.1213290

View : 16 | Download : 8

Publication Date : 2023-03-30

Article Type : Research

Abstract :Dede Korkut Kitabı’ndaki on ikinci boy İç Oğuza Dış Oğuz Asi Olup Beyrek Öldüğü Boy’dur. İç Oğuza Dış Oğuz Asi Olup Beyrek Öldüğü Boy tarihin derinliklerine uzanan birçok tarihi-destani-efsanevi-mitolojik tabakayı bünyesinde barındırmaktadır. İç Oğuza Dış Oğuz Asi Olup Beyrek Öldüğü Boy’da iki tabaka bulunmaktadır: Alt Tabaka ve Üst Tabaka. Alt Tabaka En Eski Devirler Tabakası, İskit/Saka-Hun-Kanglı-Usun Tabakası, Göktürk-Türgiş Tabakası, Oğuz Tabakası’ndan oluşmaktadır. Araştırmada alt tabakaya ağırlık verilmiştir. İç Oğuza Dış Oğuz Asi Olup Beyrek Öldüğü Boy eski Türklerdeki Yada/Yağmur taşı efsanesi ile ilgilidir. Boyun İskit/Saka-Hun-Kanglı-Usun dönemine uzanan bir alt tabakası olabilir. Boyun bir alt tabakası Göktürk-Türgiş dönemiyle ilgilidir. Bu boyun önemli bir tarihi tabakası, Türk tarihindeki önemli dönüm noktalarından olan, 630 yılında Batı Göktürk hükümdarı Tong Yabgu Kağan (618-630)’ın amcası tarafından öldürülmesi ve 738 yılında Türgiş hükümdarı Su-lu Kağan\'ın (716-738) iki adamı tarafından öldürülmesi olayları ile ilgilidir. Boyun bir alt tabakası Oğuz dönemiyle ilgilidir. İç Oğuza Dış Oğuz Asi Olup Beyrek Öldüğü Boy’un İçoğuzların Daşoğuzlar Bilen Melallaşmağı adlı Türkmenistan varyantının olması ve daha başka birçok Türkmenistan varyantının olması, boyda geçen Aladağ’ın ve Arku Beli Ala Dağ’ın adı, ayrıca Orta Asya’da bu boyla ilişkili başka anlatıların da yer alması, bu boyun tarihi köklerinin Oğuzlar’ın Orta Asya’da bulundukları 10.-11. yüzyıllardan daha eski bir tarihe ait olduğunu göstermektedir. İç Oğuza Dış Oğuz Asi Olup Beyrek Öldüğü Boy’un en üst tabakası sonraki dönemlerle ilgilidir ve Üst Tabaka başlığı altında incelenmiştir. Bu çalışmada Dede Korkut’taki İç Oğuza Dış Oğuz Asi Olup Beyrek Öldüğü Boy’un tarihi incelenmiştir.
Keywords : Dede Korkut, Salur Kazan, Kazan, Beyrek, Tarih