Abstract :Edebî metinlerin içerik yönünden incelenmesinde “arketip” kavramı dikkat çeker. “Arketip”, C. Gustav Jung tarafından ortaya konulan ve “kolektif bilinçdışı”nın insanlık âlemindeki yansımalarını karşılayan bir kavramdır. Jung, bilinçdışını kişisel bilinçdışı ve kollektif bilinçdışı olarak ikiye ayırır. Arketipler ise bu kollektif bilinçdışının temel unsurlarıdır. Kollektif bilinçdışı ile insanların doğuştan gelen fakat farkında olmadıkları her türlü (kaygı, korku, utanç, kibir vs.) duygusal olguların varlığı kastedilir. Buna zıt olarak kişisel bilinçdışı ise insanların kişisel yaşamlarında tecrübe ettikleri ve o tecrübelerden etkilenerek vuku bulan davranışlar kastedilir. Kollektif bilinçdışı geneli kapsarken kişisel bilinçdışı daha özeli kapsar. Jung’ın arketip kavramı da bu noktada devreye girer. Jung’un “Arketipsel Sembolizm” olarak adlandırdığı kuramda; mit, masal, hikâye vb. anlatıların -içeriksel bağlamda- insanlığın ortak değer ve tutumlarına gizli olarak yer verdiği belirtilir. Bu gizli değer ve tutumların her biri bir arketiptir. Arketipler, ilkel insan ile modern insanın buluşma noktasıdır. Birçok arketip olmakla birlikte Jung’un daha çok “Gölge”, “Yüce Birey”, “Persona”, “Anima/Animus” “İç/Tüm Benlik” gibi arketipler üzerinde durduğu görülür. Söz konusu arketipler, Joseph Campell’ın “ayrılma-erginlenme-dönüş” çizgisinde daha geniş ve ayrıntılı olarak sistemleşmiştir. Campell, Jung’un arketiplerini bu çizgide incelemiş ve örneklerle yorumlamıştır. Edebi eserler, estetik ve ruhsal zevkin dışavurumu olduğu gibi aynı zamanda ortak bilinçdışının imgesel yorumlarıdır. Masallar da bunlardan biridir. İçeriğinde birçok arketipsel unsur bulundurur. Bu arketiplerin tespit edilerek çözümlenmesi; insanlığın ortak değer ve tutumlarının, inanç ve yargılarının belirlenmesi bakımından önemlidir. Makalede, Nedim Bakırcı’nın “Niğde Masalları” adlı eserindeki 50 masal metni taranmıştır. “Altın Bülbül” masalı seçilmiş ve masal, arketipsel sembolizm bağlamında incelenerek çözümlenmiştir. Keywords : Jung, Arketipsel Sembolizm, Masal, Altın Bülbül
