Abstract :Oldukça gelişmiş ve zengin bir geleneğe sahip olan Türk halk edebiyatı içerisinde destanların önemli bir yeri vardır. Türk Dünyası, zengin Türk tarihinin bir yansıması olarak destanlarla doludur. Dede Korkut Destanları, Türk tarihi, coğrafyası, dili, edebiyatı, kültürü, sanatı ve daha birçok konu hakkında önemli bilgiler içermektedir. Dede Korkut’ta birçok kişi adı geçmektedir. Bunlardan biri Basat’tır. Basat’ın adı Dede Korkut Kitabı’nda iki boyda geçmektedir. Basat Tepegöz’ü Öldürdüğü Boy’un başkahramanı Basat’tır. Bu boyda kendisine önemli bir yer verilmiştir. Basat tipi Oğuzların/Türklerin binlerce yıllık gelişim sürecinin bir yansımasıdır. Oğuzların/Türklerin doğa ile içli dışlı yaşadıkları mitolojik dönem, yavaş yavaş medeniyete geçişleri ve medeniyet kurdukları dönem Basat tipine yansımıştır. Dede Korkut’ta önemli bir yere sahip olan Basat tipinde en eskisi tarihin derinliklerine uzanan birçok tarihi-destani-efsanevi-mitolojik tabaka bulunmaktadır. Basat Tepegöz’ü Öldürdüğü Boy ile Duha Koca Oğlu Deli Dumrul Boyu, Dede Korkut’taki tarihi en eski anlatılardır. Bu iki anlatının kökeni mitolojik olup, mitolojiye ve inanışlara dayanmaktadır. Ancak tarihi süreç içerisinde, Türk tarihine paralel olarak, bir destanlaşma ve tarihileşme sürecine girmiş, kısmen tarihi kahramanları da bünyesine katarak, büyük oranda mitolojik, kısmen destani-tarihi bir görünüm kazanmışlardır. Türkler arasında eskiden beri mevcut olan Arslan Çocuk Hikâyesi, Gök-Türk dönemiyle birlikte Türkler arasında eskiden beri mevcut olan Tepegöz Hikâyesi ile kaynaşmış, tarihi unsurları da bünyesine katmış, böylece Basat Tepegöz’ü Öldürdüğü Boy ortaya çıkmıştır. Türk Dünyası’nın birçok bölgesinde ve başka milletlerde bu anlatıların kaynaşmadığı farklı varyantları da bulunmaktadır. Bu makalede, Dede Korkut’taki Basat; adı, ailesi, tarihteki, Dede Korkut’taki ve destanlardaki yeri incelenmiştir. Keywords : Dede Korkut, Basat, Tepegöz, Aruz, Kıyan Selçük
