İŞLEVSEL KURAM BAĞLAMINDA YUSUFELİ (ARTVİN)’NDE MÂNİ SÖYLEME GELENEĞİ
Authors : Ayşe Çelik Kan, Hatice Kitapçi
Pages : 123-130
Doi:10.31455/asya.1035944
View : 9 | Download : 6
Publication Date : 2022-03-29
Article Type : Research
Abstract :İnsanları bir arada tutan, onların birbirleriyle anlaşmalarını sağlayan iletişimdir. Düğün, güreş, hasat, kadın eğlenceleri gibi pek çok etkinlik vasıtasıyla o an, o duruma göre hissedilen duygu ve düşünce sözlere dökülmektedir. Bu olaylar ve durumların gelişimi hayli zaman almıştır. Millî kültürümüz Orta Asya’dan Anadolu’ya varan uzun bir yol kat ederek bugünkü şeklini almıştır. Sosyokültürel yapı içerisinde değişim ve dönüşümünü sürdüren hem somut hem de somut olmayan kültürel birikimimiz dün olduğu gibi bugün de toplumu bir arada tutan ortak değerleri barındırmaktadır. Toplum içerisinde gelenek, görenek, örf, adet, duygu ve düşüncelerin aktarılmasında en etkili yollardan biri mânilerdir. Yazılı ve sözlü kültürde meydana gelen değişim, zamana bağlı olarak gelenek, örf, adet gibi yapılar üzerinde kimi zaman sürekli kimi zaman belli formları koruyarak devamlılığını sürdürmektedir. Söz konusu değişim masal, ninni, hikâye, tekerleme ve diğer sözlü kültür unsurları gibi mâni söyleme geleneğini de etkilemektedir. Zaman süzgecinden geçerek günümüze gelen bu sözlü gelenek, söylendiği zamana ve yere göre değişiklikler içermektedir. Bu çalışmada, Türk halk edebiyatının nazım türü ve birimi olan mâni, genel hatlarıyla tanıtıldıktan sonra Artvin ilinin Yusufeli ilçesinde mâni söyleme geleneğinin bugünkü durumu değerlendirilmiştir. Sahadan derlenen 218 mâni metni işlevsel kuram bağlamında incelenerek Yusufeli’nde mâni söyleme ortamı, mâni söyleyicilerinin ve dinleyicilerinin nitelikleri, mânilerin şekil ve muhteva özellikleri ve mânilerin konuları ele alınmıştır.Keywords : Artvin, Yusufeli, Türk Halk Edebiyatı, Mani