- Asya Studies
- Vol: 6 Issue: 19
- EVLENME GELENEĞİ BAĞLAMINDA DÜĞÜNE YATIR OKUMA: DOĞANHİSAR (KONYA) ÖRNEĞİ
EVLENME GELENEĞİ BAĞLAMINDA DÜĞÜNE YATIR OKUMA: DOĞANHİSAR (KONYA) ÖRNEĞİ
Authors : Hasan Savaş
Pages : 101-106
Doi:10.31455/asya.1005729
View : 11 | Download : 4
Publication Date : 2022-03-29
Article Type : Research
Abstract :Türk toplulukları arasında "toy” yahut ″toyun″ olarak adlandırılan düğün merasimleri, bulunduğu coğrafyanın kültürel unsurlarından etkilenerek çeşitlilik arz etmiştir. Nitekim Türk kültürünün inanç unsurlarından biri olan türbe ve yatırlara bağlı olarak ortaya çıkan evlenme âdetleri ile karşılaşmak mümkündür. Toplumun saygı ve korku duyduğu yatırlar, gösterdikleri kerametler neticesinde tanrısal bir figür olarak tezahür eder. Kutsalı kendi bünyesine dâhil etmek ve yapılacak işleri kutsal olmayandan uzak tutmak adına bu kişilerden yardım istenir. Çünkü insanoğlu yaşadığı bu dünya kadar öteki dünya ile de ilişki içerisindedir. Ölmüş atalara saygı duymak, onların gazabından korkmak ve birtakım ritüellerle ruhlarını takdis etmek öteki dünya ile iletişimin bir göstergesidir. Bu iletişim, evlenme törenlerinde de ortaya çıkar. Evlilik kurumu ile toplumun inanç dünyasını yansıtan türbe ve yatırlar, kültürel örüntülerin bir yığını olarak geçmişe dair pek çok iz barındırır. Bu kültürel izlerden biri ″düğüne yatır okuma″ geleneğidir. Konya iline bağlı Doğanhisar ilçesinde bulunan yatırların kadınlar tarafından düğüne davet edilmesi bu geleneğin esasını oluşturur. Gelenek, yöre halkının muhayyilesindeki mistik tasavvurların ne denli kuvvetli olduğunu göstermesi açısından önemlidir. Doğanhisar’da yapılan saha çalışmaları neticesinde, ilçeyi çevreleyen iki hâkim tepede iki ayrı yatır ve ilçe merkezinde bir yatır etrafında düğün okuntusu pratiğinin gerçekleştirildiği tespit edilmiştir. Elde edilen veriler doğrultusunda, evlenme geleneği bağlamında yatırların düğüne davet edildiği ve bu durumun nedenselliği ele alınmıştır. Çalışmada yazılı ve sözlü kaynaklardan yararlanılarak evlenme geleneği bağlamında gerçekleştirilen ″düğüne yatır okuma″ ritüelinin kültürel temelleri irdelenmiştir.Keywords : Gelenek, Düğün, Yatır, Okuntu, Doğanhisar