- Asya Studies
- Issue: Special Issue: (Special Issue) 1 - Prof. Dr. Bayram Bayrakdar Special Issue
- II. MEŞRUTİYET’TEN CUMHURİYET’E UZANAN BİR BORÇLANMA ÖRNEĞİ: 1909 İSTANBUL ŞEHREMANETİ İSTİKRAZI...
II. MEŞRUTİYET’TEN CUMHURİYET’E UZANAN BİR BORÇLANMA ÖRNEĞİ: 1909 İSTANBUL ŞEHREMANETİ İSTİKRAZI
Authors : Irmak Karabulut
Pages : 39-50
Doi:10.31455/asya.794695
View : 6 | Download : 4
Publication Date : 2020-12-25
Article Type : Research
Abstract :Osmanlı Devleti’nde belediyelerin belirli koşullara bağlı olmak kaydı ile kendi başlarına istikraz akdetme hakları vardı. İstanbul Şehremaneti de bu hakkını kullanarak 1909 yılında bir kredi alma işine girişmiş ve yeni kurulmuş olan Türkiye Milli Bankası ile 1,100,000 liralık bir kredi anlaşması imzalamıştır. Haliç köprüleri geçiş ücreti ile Paşabahçe gaz depolarının karşılık gösterildiği ve Osmanlı Hükümetinin kefil olduğu bu anlaşmanın yürürlüğe girmesi süreci gösterilen karşılıklar ve kefillik meselesi yüzünden tartışmalı olmuştur. Daha büyük bir tartışma I.Dünya Savaşı ve takip eden Mütareke Dönemi’nde gerçekleşmiştir. Türkiye, I.Dünya Savaşı boyunca Müttefik devletlerin elindeki kupon ödemelerini durdurmuştur. Şehremanetinin de savaş süresince kupon ödemesini durdurması, savaş sonrası ise Türk lirası ile İngiliz lirası arasındaki farkın açılmasına karşın bankanın İngiliz lirası ve altın ile ödeme yapılması konusundaki ısrarı anlaşmazlığın nedenini oluşturmuştur. Artan kambiyo farkı nedeniyle borcun ana parası dahi azalamaz duruma gelmiştir. Lozan görüşmelerinin yapıldığı dönemden başlayarak Emanetin köprü geçiş ücretlerini çeşitli kereler bankaya ödemeyi durdurması gerginliği arttırmış, yerli ve yabancı basın da tüm bu sürece oldukça ilgi göstermiştir. Anlaşmazlık önce Karma Hakem Mahkemesine gitmiş ardından da sürecin mahkeme dışında çözülmesine karar verilmiş ve 1929 yılında anlaşma sağlanmıştır. Çalışmamızda tüm bu süreç Osmanlı ve Cumhuriyet arşivi ile Türk ve yabancı basından yararlanılarak ele alınmıştır.Keywords : İstanbul Şehremaneti, Türkiye Milli Bankası, İstikraz, Haliç Köprüleri, Türk-İngiliz İlişkileri