Türk-İslâm Dünyası’ndaki Mûsikî Birikiminin Anadolu’daki Dinî Mûsikîye Katkısı
Authors : Mesut Engin
Pages : 172-185
Doi:10.33404/anasay.1374386
View : 108 | Download : 104
Publication Date : 2023-11-30
Article Type : Research
Abstract :Mûsikî, insanlık tarihi kadar eskidir. İlk insandan itibaren hemen hemen her çağda ve her toplumda insanlar bir şekilde mûsikîyle meşgul olmuşlardır. Eski medeniyetlerden biri olan Türk medeniyeti de aynı şekilde mûsikîyi birçok alanda kullanmıştır. İslam öncesi dönemde tek Tanrılı inanca sahip olan Türkler, mûsikîyi ve mûsikînin bir parçası olan ritmi Tanrıyla iletişim kurmada bir araç olarak kullanmışlardır. Bu nedenle mûsikîde dinî ve din dışı öğeler iç içe geçmiştir. Türkler, Müslüman olduktan sonra da mûsikîyle olan bağlarını koparmamış, eskiden beri getirmiş oldukları bu geleneklerini İslâm dinine uygun bir şekilde yaşamaya devam etmişlerdir. Türklerin Orta Asya’dan getirdikleri mûsikî birikimi, özellikle Abdülkadir Merâğî’nin öncülüğünde Anadolu’da yayılmaya ve gelişmeye başlamıştır. Sonraki dönemlerde bu mûsikî türüne spesifik olarak "Türk Müziği” denilmiştir. Türk müziği de kendi içerisinde halk müziği ve klasik Türk müziği şeklinde ikiye ayrılmış, "Türk Din Mûsikîsi” de klasik Türk mûsikîsinin bir alt dalı olarak yerini almıştır. Anadolu topraklarında Osmanlı Devleti eliyle gelişimini sürdüren Türk-İslâm medeniyeti her alanda olduğu gibi mûsikî alanında da kayda değer gelişmeler elde etmiştir. Bu önemli gelişmelerin arka planında ise Türklerin geliştirdiği, temelleri Orta Asya’ya dayanan ve sonraki dönemlerde hem nazarî hem de amelî olarak önemli bir yere sahip olan Türk mûsikîsinin payı büyüktür. Elinde bulundurduğu halifelik makamının etkisiyle de Osmanlı Devleti, başta Anadolu olmak üzere hâkim olduğu bütün topraklarda İslâm dinini hayatın ayrılmaz bir parçası haline getirmişti. Bu nedenle İslâm dini, Osmanlı Devleti’ni siyasî, sosyal, ekonomik, askerî ve kültürel olarak birçok yönden etkilemiştir. İşte biz de bu çalışmamızda, Türklerin mûsikî birikimlerinin din dışı olduğu kadar İslâm diniyle birlikte aynı zamanda nasıl dinî bir hüviyet de kazandığını, bu birikimin Anadolu topraklarında giderek daha üst seviyelere çıkarak "Türk Din Mûsikîsi” şeklinde amelî ve nazarî olarak bir bilim dalı haline geldiğini ele almaya çalışacağız.Keywords : Türkler, Anadolu, Mûsikî, Türk Mûsikîsi, Dinî Mûsikî.