AFGANİSTAN’DA CUMHURİYETİN KURULUŞU
Authors : Qari Feriaghun Batoor
Pages : 13-31
View : 6 | Download : 5
Publication Date : 2018-08-31
Article Type : Other
Abstract :ÖZET Cumhuriyet, başta devlet başkanı olmak üzere, devletin başlıca temel organlarının belli aralıklarla yinelenen seçimlerle göreve getirildiği bir yönetim biçimidir. Cumhuriyet adı verilen yönetim biçimi, yöneticilerin göreve getirilmesinde veraset yöntemini reddetmiştir . 1973’e kadar Afganistan’da yönetim krallık şeklindeydi. Kral Nadir Şah bir suikast sonucu öldürüldükten sonra on dokuz yaşındaki oğlu olan Zahir Şah yerine geçmiştir ve kırk yıl boyunca ülkeyi otoriter bir şekilde yönetmeye çalışmıştır. Sonunda 1973’te eski başbakan ve kralın yeğeni olan Davut Han, muhalefetin de desteklediği bir askeri darbeyle, Roma’da tedavi gören Kral Muhammed Zahir Şah'ı devirerek yönetime el koydu. Afganistan Demokratik Halk Partisi’nin Perçem kanadının desteklediği darbe sonunda cumhuriyet ilan edildi. Cumhuriyetin kuruluşuyla oluşan ilk kabinede Demokratik Halk Partisinin Komünist Perçem kanadının aktif bir biçimde rol alması, vatandaş nezdinde darbenin yapılışıyla ilgili bir takım soruların sorulmasına neden olmuştur. Örneğin Darbeyi Davut Han bağımsız olarak mı gerçekleştirdi yoksa Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nin aracılığıyla mı? Eğer darbeyi Davut Han kendisi gerçekleştirdiyse komünist partisinden olanların yönetimde ne işi vardı? Davut Han’ın bir milliyetçi ve bir Müslüman olarak bunlarla işbirliği içinde olması uygun muydu? Bu ve buna benzer soruları değişik kaynaklardan yararlanarak şu şekilde bir sonuca ulaştık: Davut Han, Kral Zahir Şah’ın çocukları arasından yerine geçecek ehliyetli biri olmamasından ve er ya da geç bu darbe SSCB tarafından ya da Abdul Vali Han’ın (Kral Zahir Şah’ın Damadı) tarafından gerçekleşeceğini düşünüyordu. Davut Han, rejimi değiştirmek isterdi ama tek başına gücü yetmiyordu. Çünkü başbakanlığından on yıl geçmişti ve eskisi gibi orduda nüfusu yoktu. Bu nedenle Demokratik Halk Partisi’nin Perçem kanadıyla bu darbeyi gerçekleştirmiştir. Anahtar Kelimeler : Afganistan, Cumhuriyet, Krallık, Otoriter, Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği, Komünist.Keywords : Afganistan, Cumhuriyet, Krallık, Otoriter, Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği, Komünist