- Avrasya Sağlık Bilimleri Dergisi
- Vol: 2 Issue: 4 - Additional Issue: Special Issue
- Deprem ve Canlılar Üzerindeki Etkileri
Deprem ve Canlılar Üzerindeki Etkileri
Authors : Nihat Mert
Pages : 137-144
View : 15 | Download : 4
Publication Date : 2019-12-30
Article Type : Review
Abstract :Hayvanların depremin geldiğini hissedebildiğini ve organizmalarının deprem öncesi ve sonrası döneminde derin davranış ve fizyolojik değişikliklere uğradığını gösteren birçok bilimsel kanıt olmasına rağmen bu çalışmalar her zaman tartışmalar doğurmuştur. Bireysel olaylar haricinde deprem öncesi anormal hayvan davranışları hakkında mevcut veriler hala yetersizdir. Deprem öncesinde birkaç gün veya hafta meydana gelen davranış daha nadirdir. Bunları balıkların, kemirgenlerin, kurtların ve yılanların sergilendiği bilinmektedir. Çalışmalarda kurbağa B. bufo’nun büyük sismik olayları tahmin edebileceği ve davranışını buna göre ayarlayabileceği hipotezi kurulmuştur. Deprem olmadan önce, başka bir çalışmanın parçası olan sıçanlarda insülin duyarlılığı ve stres seviyesi tesadüfen ölçülmüştür. Tesadüfi olarak deprem öncesi bazı biyokimyasal değişimler saptanmıştır. İnsülin uyarımında kusurlar ve iskelet kası ve yağ dokusunda glikoz alımında bir düşüş tespit edilmiş, insülin duyarlılığının azaldığı gösterilmiştir. Bu değişiklikler, iskelet kası ve adipoz dokuda önemli ölçüde artmış plazma kortikosteron konsantrasyonu ve yüksek HSD11B1 mRNA ekspresyonu ile ilişkilendirilmiştir. İnsülin direncindeki (IR) artış sistemik strese bağlanabilir. Sıçanlardaki gıda alımının depremden iki gün önce ani bir artış gösterdiğini ve depremin oluştuğu gün zirveye ulaştığını fark eden araştırıcılar, sıçanların, stres seviyesindeki artışın deprem öncesi oluşan fizyolojik değişikliklere maruz kalma ve sonuçta gıda alımı ve IR'de artışa yol açma ihtimalini ortaya koyduğunu söylemişledir. Üç yıl boyunca, sismik olarak aktif bulunan bir bölgede, iki kırmızı karınca höyüğü, renkli, yüksek çözünürlüklü bir kızılötesi sensör kameralarla 7/24 izlenmiş, 45000 saat video kayıtlarıyla karıncaların standart günlük yaşamı incelenmiştir, Video gözlemleri ve yerel depremlerin meydana gelme zamanları, karıncaların depremden önceki davranış saatlerinde bir değişiklik olduğunu göstermiştir. Gece istirahati ve günlük aktivite bastırılmış ve rutin yaşamları ertesi güne kadar devam etmemiştir. Elde edilen başarılı denemelere rağmen erken deprem uyarıcıları olarak, karıncaların veya başka hayvanları davranışlarının daha uzun süreli depremsiz zamanlarda gözlemlemek gereklidirKeywords : Biyokimyasal Değişimler, Deprem, Hayvan Davranışları