- Turkish Journal of Fashion Design and Management
- Vol: 1 Issue: 1
- Türk Sanatlarında Ebru’nun Hat ve Tezhip Disiplinleriyle Tasarlanmasında Yeni Yaklaşımlar
Türk Sanatlarında Ebru’nun Hat ve Tezhip Disiplinleriyle Tasarlanmasında Yeni Yaklaşımlar
Authors : Aynur Maktal (erbaş), Süreyya Uyan
Pages : 47-60
View : 6 | Download : 1
Publication Date : 2019-11-29
Article Type : Research
Abstract :Geleneği olan sanat dallarımız arasında hat, tezhip, minyatür, ebru gibi disiplinler aynı felsefe ile yoğrulduğu, aynı kaynaktan beslendiği için kardeş sanatlar olarak da bilinirler. Birbirinden çok farklı tekniklerde uygulanan bu alt disiplinlerde bir diğer ortak özellik, stilizasyondur. Klasik ifadesiyle üslûplaştırmanın merkeze oturtulduğu bu anlayışta geçmişten günümüze geleneği içinde ebru , diğer disiplinleri destekleyen bir anlayış içinde ele alınmıştır. Meselâ, ebru çeşitlerinden hafif ebru, akkâse tekniğiyle hazırlanmış hat sanatı örneklerinde zemin ebrusu olarak beraber kullanılmıştır. Bunun yanı sıra geçmişte battal, hatip, çiçekli, kumlu, taraklı ve şal ebruları yazının iç ve dış pervazlarında arasuyu veya koltuk bezemelerinde; battal, çiçekli ve hatip ebrularının da daha çok cilt kapaklarının iç yüzlerinde kullanıldığı dikkati çekmektedir. Kısacası kitap sanatlarının çok farklı sahalarında karşılaştığımız ebru , neredeyse hemen her disiplinde yardımcı bir unsur olarak vazife görmüştür. Halbuki ebru , yakın geçmişimizde çok hızlı bir gelişme göstermiş; geleneğinden farklı arayışlarla yorumlanmıştır. Hatta zaman zaman da diğer disiplinler sanki ebruya yardımcı pozisyonda kalmıştır. Geleneği olan sanat dallarının gelişmesinin, yeni arayış ve yorumların birikimiyle mümkün olacağı düşüncesiyle, tarafımızdan yapılan tasarımlarda ebru , diğer disiplinlerle eş, hatta zaman zaman da merkezi unsur konumundadır. Ebru, geleneğinden farklı olarak önce serbest bir irade ile oluşturulmuş daha sonra da ortaya çıkan soyut çizgi ve lekeler, onlara uygun olabilecek hat ve tezhip ile bütünleştirilmiştir. Yani buradaki ebru, hat ve tezhip disiplinlerinin her biri kendi kurallarına bağlı kalınarak ancak, farklı yorumlamayla ele alınmıştır. Zemin ebrularındaki doğal dokular, bazı tasarımlarda ya o desenin başlangıç noktası ya da yön belirleyicisi olarak yer alırken akkâse ebru tekniğinden hareketle oluşturulan hat tasarımlarında gelenekten farklı olarak varak altın kullanılmıştır. Sonuç olarak , klasik yöntemler doğrultusunda farklı bir bakış açısı ile yapılan özgün yorumlarda ebru , tasarımın merkez unsurudur. Bu süreçte, teknik, desen ya da malzemeye bağlı olarak çeşitlenen yeni yaklaşımların, tasarımlarda ortaya koyduğu farklı etkilerini izlemek burada yer verilen özgün tasarım örneklerinde izlenecektir.Keywords : Geleneksel Sanatlar, Ebru, Hat, Tezhip