- Atatürk Yolu Dergisi
- Vol: 10 Issue: 40
- Millî Mücadele de İç İsyanlar Vatana İhanet Kanunu ve İstiklâl Mahkemeleri
Millî Mücadele de İç İsyanlar Vatana İhanet Kanunu ve İstiklâl Mahkemeleri
Authors : Kemal Çelik
Pages : 569-613
Doi:10.1501/Tite_0000000073
View : 8 | Download : 3
Publication Date : 2006-12-01
Article Type : Other
Abstract :I. Dünya Savaşı'nı kazanan galip devletler, Mondros Mütarekesi sonrasında Türkiye'yi aralarında paylaşarak işgal ettiler. Türk Milleti'ni esir ve hatta yok etmek istediler. Padişah ve hükümeti, Türk halkının hak ve hukukunu korumakta aciz kaldı. Vatan ve milletin kurtuluşu konusunda çareler ortaya atılırken; Atatürk'ün düşüncesi ve kararı: Millî hakimiyete dayanan, kayıtsız, şartsız, bağımsız yeni bir Türk devleti kurmak olmuştur. 10 Mayıs 1919'da, Samsun'da attığı ilk adım ile Millî Mücadele'yi başlatan Atatürk, kısa süre sonra askerî ve sivil görevlerinden istifa ederek; vatanı işgalden, milleti esaret ve yok edilme tehlikesinden kurtarma çabasına girişmiştir. Atatürk'ün Samsun'da attığı bu ilk adım ve çalışmaları ciddiyet kazandıkça, önüne çıkarılan engeller de artmıştır. Bunlardan biri Şeyhülislâm Dürrîzâde Abdullah'ın, Atatürk ve arkadaşlarını asi ilân eden fetvasıdır. Bu fetva, Ankara Müftüsü Rifat Börekçi ile yüzelliüç Anadolu müftüsünün karşı fetvası ile etkisiz hale getirilmiştir. Önemli engellerden biri de; işgalci güçlerin baskısı, maddî desteği, Padişah ve Saray'ın dinî ve geleneksel değerlerle isyanlara kışkırttığı halkın, uzun savaş yılları, yenilgiler, yokluk, bıkkınlık ve yorgunlukla, ümidini yitirmesi gibi nedenlerle 1919 ve 1920-1921 yıllarında aldatılarak Millî Mucadele'ye karşı harekete geçirildiği, Ankara'yı çepeçevre sararak büyük bir tehdit oluşturan iç isyanlardır. İç isyanların oluşturduğu ciddi tehdide karşı, T.B.M.M., Firariler Hakkında Kanun ve Vatana İhanet Kanunu'nu çıkarmış, ardından İstiklâl Mahkemeleri kurulmuştur. Zamanla gerçekleri görerek Atatürk ve T.B.MM. etrafında birleşen Türk Milleti, vatanını işgalden kurtararak, özgürlük ve bağımsızlığını kazanmayı bilmiştir.Keywords : Atatürk, İç İsyanlar, Vatana İhanet Kanunu, İstiklâl Mahkemeleri