- Turkish Journal of Earth Sciences
- Vol: 12 Issue: 3
- Mineralogy and Geochemistry of Melilite Leucitites, Balç›khisar, Afyon (Turkey)
Mineralogy and Geochemistry of Melilite Leucitites, Balç›khisar, Afyon (Turkey)
Authors : Cüneyt Akal
Pages : 215-239
View : 6 | Download : 3
Publication Date : 9999-12-31
Article Type : Makaleler
Abstract :Bat›-Orta Anadolu’da yüzlek veren ve Bat› Toroslar’a ait sedimanter formasyonlar› kesen ve/veya örten Orta Miyosen yafll› Afyon volkanik kompleksi genifl yay›l›m sunan potasik-ultrapotasik aktivitenin ürünlerinden oluflmaktad›r. Stratigrafik konumlar›na dayal› olarak potasik ve ultrapotasik volkanizman›n üç evresi görülebilir. Melilit-lösitit lavlar› ilk evre volkanik faaliyetin ürünleridir. Lamproitler ise ikinci evre volkanik faaliyeti temsil etmektedirler. Lösitit blok ve parçalar›nca zengin olan Balç›khisar volkaniklasitik serisi birinci evre volkanik aktivitenin ürünlerini örtmektedir. Birinci ve ikinci evre volkanizman›n ürünleri gölsel sedimanter kayalar ile örtülmektedir. Bu gölsel sedimanter kayalar dereceli olarak Tokluk volkano-sedimanter serisi taraf›ndan üstlenmektedir. Fonotefritik lav domlar›, dayklar› ve lav akmalar› çal›flma alan›ndaki üçünçü evre volkanik faaliyetleri oluflturmaktad›r. Afyon volkanik kompleksinde yeralan ve hacimsel olarak küçük lav domlar› ve lav akmalar› fleklinde yüzlek veren iki melilit lösetit oluflumu çal›fl›lm›flt›r. Tipik olarak porfiritik doku sunan melilit-lösitit lavlar› lösit, nefelin, baryum feldspat, melilit, diyopsid, melanit, kalsit, apatit ve opak minerallerden oluflmaktad›r. Melilit kristallerinde genellikle gehlenit-akermanit bileflimi bask›nd›r. Diopsid bileflimindeki klinopiroksen fenokristalleri k›smen ve/veya tamamen melilit tanelerine dönüflmüfltür. Jeokimyasal olarak %9.5–11.8 aras›ndaki K2O ve Na2O/K2O oran›n›n ortalama 2 de¤erleri ile ultrapotasik karakterdeki melilit-lösititlerin SiO2 bilefleni %44 ile %47 aras›ndad›r. Al2O3 ve CaO bileflenleri %18 de¤erine ulafl›rken ortalama TiO2 bileflenleri %1.22 de¤erindedir. Melilit lösititler yüksek ayr›mlaflma gösteren nadir toprak ve durays›z element bileflimlerine sahiptirler. Ba (8745 ppm), Rb (670 ppm) ve Sr (4802 ppm) bileflenleri ilksel manto ve kondritlere göre zenginleflmifltir. Melilit lösititler, dalma–batma ve çarp›flma süreçlerinin geliflti¤i aktif k›ta kenar›na yak›n ortamda kismi ergime ile meydana gelmifl ilksel bir eri¤iyin üst kabuktan k›smen kirlenmesi ile oluflan bir magman›n ürünleridir.Keywords : lösit, melilit, lösitit, ultrapotasik, Afyon volkanik bölgesi, bat›-orta Anadolu