- Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi
- Issue: 70
- İbrahim Nihâli’nin Devlet İşlerindeki Bozukluklar ve Bunların Düzeltilmesinde Takip Edilecek Yollara...
İbrahim Nihâli’nin Devlet İşlerindeki Bozukluklar ve Bunların Düzeltilmesinde Takip Edilecek Yollara Dair Lâyiha Türündeki Eseri: Mir’âtü’d-Devlet
Authors : Süleyman Lokmaci
Pages : 465-487
Doi:10.14222/Turkiyat4388
View : 8 | Download : 3
Publication Date : 2021-01-20
Article Type : Research
Abstract :Mir’âtü’d-Devlet, İbrahim Nihâlî ibn-i Süleyman Halife’nin 1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşı’nın ortaya çıkış sebeplerini ve devlet işlerinin aksayan yönlerini ortaya koymak üzere kaleme almış olduğu lâyiha türünde bir eserdir. Eserin mukaddime kısmında 1768-1774 Osmanlı-Rus savaşının sebepleri üzerinde durulmuştur. Eserin birinci bölümünde geleneksel giyim-kuşamın batılı devletlerin etkisiyle değişimi eleştirilmektedir. Yine Nihâlî’ye göre gereksiz yere yapılan harcamaların ülkenin sahip olduğu zenginliklerin diğer devletlere naklolması ve nizamın bozulması gibi önemli sakıncalara da sebep olmaktadır. Eserin ikinci bölümünde kamu harcamalarının çokluğunun sebepleri ve sakıncaları üzerinde durulmaktadır. Harcamaların artmasının sebebi olarak 1768-1774 Harbi gösterilmektedir. Eserin üçüncü bölümünde kamu görevlilerinin çokluğu ve bunların liyakatsizliği ifade edilmiştir. Dördüncü bölüm birinci kısımda büyük vezirlerin halka olan zulmünün sebepleri ve sakıncaları üzerinde durulmuş, sorunun çözümü için önerilerde bulunulmuştur. İkinci kısım kadıların ve kadı vekillerinin halk üzerindeki zulümlerine ve bu zulümlere çözümlere dairdir. Üçüncü kısım mültezim bölüğünün halk üzerindeki baskıları ve bu durumun nasıl önlenebileceğine dairdir. Ayrıca bu kısımda kiraya verilen devlet gelir ve arazilerinin durumu ve bunun neden olduğu sorunlar üzerinde durulmaktadır. Dördüncü kısımda mübaşirlerin halk üzerindeki baskı ve eziyetleri anlatılmakta bunun önüne geçilmesi ve halkın himaye edilmesi gerektiği ifade edilmektedir. Neticede ise halkın memleketlerini terk ederek İstanbul ve havalisine yerleşmelerinin sebepleri ve bu durumun yol açtığı sorunlar üzerinde durulup buna çözüm önerilmektedir. Bu çalışmada ilgili lâyiha aktarılıp, analiz edilmektedir.Keywords : Osmanlı Devleti, Islahat, Lâyiha, İbrahim Nihâlî, Mir’âtü’d-Devlet