- Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi
- Issue: 66
- XIX. Yüzyılda İstanbul’da Modern Hayvanat ve Botanik Bahçelerinin Tesisi ve Eğitimi
XIX. Yüzyılda İstanbul’da Modern Hayvanat ve Botanik Bahçelerinin Tesisi ve Eğitimi
Authors : Muhammed Köse
Pages : 669-692
Doi:10.14222/Turkiyat4193
View : 13 | Download : 4
Publication Date : 2019-09-15
Article Type : Research
Abstract :Öz Avrupa’da botanik ve hayvanat ilminde meydana gelen modern gelişmeler çok geçmeden Osmanlı Devleti’ne de sirayet etmiştir. Avrupa’da Rönesans, Reform hareketleri, Aydınlanma Çağı ve Sanayi İnkılabının gerçekleşmesi Avrupa’nın dışarıya açılmasını sağlamış ve her alanda olduğu gibi dünyadaki botanik ve hayvanat türlerine de merak uyanmıştı. Bu meraklarını gidermek isteyen Avrupalı botanikçi ve hayvanat türleri ile uğraşan araştırmacılar Dünya’nın her tarafına dağılmış ve topladıkları bitki ve hayvan türlerini ülkelerine döndüklerine sergilemeye başlamışlardı. Böylelikle Avrupa’da 19. Yüzyılda ciddi sayıda ve oldukça çeşitli bitki ve hayvan türlerini ihtiva eden botanik ve hayvanat bahçeleri inşa edilmişti. Bununla birlikte Avrupa’daki modern okullarda botanik ve hayvanat bölümleri açılmıştı. Osmanlı Devleti Avrupa’da botanik ve hayvanat alanında meydana gelen bu gelişmelere kayıtsız kalmayarak XIX. yüzyılın ortalarından itibaren modern botanik ve hayvanat ilmine yoğunlaşmıştı. Bu doğrultuda bazı idadi ve sultani mekteplerinde botanik ve hayvanat bölümleri açmış ve birçok mektepte botanik ve hayvanat ile ilgili dersler okutmaya başlamıştı. Ayrıca Nişantaşı’nda bir hayvanat ve botanik bahçesi inşa etmek için girişimlerde bulunmuş; Yıldız sarayında hayvanat ve botanik bahçesi, Topkapı sarayı ve Haydar Paşa Mekteb-i Tıbbiyesi’nde birer botanik bahçesi inşa etmişti. Avrupa’daki botanik ve hayvanat konferanslarına temsilci göndermiş, Avrupa’dan bitki ve hayvan aşılarını ithal etmişti. Bu çalışmamızda Osmanlı arşiv belgelerinden temin ettiğimiz belgeler ışığında Osmanlının son dönemlerinde hayvanat ve botanik alanında meydana gelen gelişmeler ile Nişantaşı ve Yıldız Hayvanat Bahçesi ve İstanbul’daki diğer Botanik Bahçeleri ele alınmıştır. Bunun yanı sıra mekteb-i tıbbiyede okutulan nebatat ve hayvanat dersi ile ders hocalarına da yer verilmiştir.Keywords : Nebatat Bahçesi, Hayvanat Bahçesi, Osmanlı Devleti, İstanbul, Mekteb-i Tıbbiye