- Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi
- Issue: 66
- Alevi-Bektaşi Geleneğinde Hz. Ali: Kişileştirme ve Plastik
Alevi-Bektaşi Geleneğinde Hz. Ali: Kişileştirme ve Plastik
Authors : Gülten Gültepe
Pages : 589-596
Doi:10.14222/Turkiyat3914
View : 12 | Download : 6
Publication Date : 2019-09-15
Article Type : Research
Abstract :Öz Türklerde, ilkçağlardan beri süre gelen çeşitli temsili betimler söz konusu olmuştur. Çağın gerektirdiği malzemeyle oluşturulan insan, bitki, hayvan gibi tabiat elemanlarına yüklenen anlam ve ilişki tabiatın büyülü dünyasını, var olan kalıp biçimin ötesini aramaya itmiştir. Kalıplaşmış biçimlerden arınan tabiat, yeni bir kurguya yönelmiştir. İslam öncesi izlerin devamını teşkil eden ve İslami tasavvufta bir takım görülmedik garip suretler belirecek ve bunların, tıpkı maskeyle ilişkilendirebileceğimiz iki yüzü bulunacaktır. Orta Asya kaynaklı dini ve tasavvufi çevrelerde görülen Hurufi etkiler, özellikle enkarnasyon (hulul) inancıyla ortaya çıkan panteist tasavvuf anlayışında var olan biçimsel örnekleriyle, Alevi-Bektaşi plastiğinde kendini belli edecektir. Aleviliğin sosyal tabanının toplumsal niteliklerini ve karakteristiklerini sergileyen esas unsur, mitolojik ve sözlü bir kültür geleneğinden devraldığı ve çok geniş bir coğrafyada rastladığı değişik motiflerle birlikte bir araya getirilebilen temsili bir kültür anlayışı olmasıdır. Bu anlamda "Alevi-Bektaşi Geleneğinde Hz. Ali Kişileştirme ve Plastik” başlığı adı altında kültürün sözlü ve yazınsal kaynaklarından itibaren izlenebilen fikrin veya düşüncenin, söze ve devamında uygulamaya ya da biçime dönüştüğü aşamalı geçişler, plastik materyalin biçimle beraber bunun ötesinde yatan anlam veya mana yapısıyla bir bütün değerlendirmek gerektiği sonucunu ortaya koymaktadır.Keywords : Alevi-Bektaşi Geleneği, Hz. Ali, Kişileştirme, Plastik