- Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi
- Issue: 64
- Fatma Aliye Hanım’ın Udî Romanında Kadın Özgürleşmesinin Sınırları: ‘İffet Dairesinde’ Çalışan Kadın...
Fatma Aliye Hanım’ın Udî Romanında Kadın Özgürleşmesinin Sınırları: ‘İffet Dairesinde’ Çalışan Kadınlar ve ‘Ötekiler’
Authors : Duygu Özakin
Pages : 271-281
Doi:10.14222/Turkiyat3944
View : 9 | Download : 2
Publication Date : 2019-01-31
Article Type : Research
Abstract :Türk edebiyatının ilk kadın romancısı olarak kabul edilen Fatma Aliye Hanım (1862-1936), Osmanlı dönemindeki modernleşme hareketleri zemininde kadın meselesini ele alan eserler vermiştir. Sırasıyla Muhadarat (1892), Refet (1898), Udî (1899), Levayih-i Hayat (1899) ve Enin (1910) adlı romanları yayımlanmıştır. Fatma Aliye Hanım’ın eserleri üzerine yapılan çalışmaların, yazarın romanlarını sosyal hayatta görünür olma talebi, kadın eğitimi, tanıyarak evlenme, çok eşlilik, boşanma ve kadının iş yaşamına katılımı meseleleri çerçevesinde değerlendirdiği görülmektedir. Bu çalışmanın amacı, Batılı ülkelerdeki kadın hareketlerinden ayrılan Osmanlı kadın hareketinin temel kavram ve fikirlerini, Fatma Aliye Hanım’ın Udî romanı üzerinden tartışmaya açmaktır. Eşinden ayrıldıktan sonra kendi ayakları üzerinde durabilmek için ut çalma yeteneğini mesleği haline getiren roman kahramanı Bedia’nın karşı kutbunda konumlandırılan anne ile kızının kimlikleri ve meslekleri, devrin ‘öteki’ kadınlarını tanımlamaktadır. Çalışmada, Naome ve Helula’nın gayrimüslim olmaları ve halka açık gösterilerde çalgı çalıp dans etmeleri nedeniyle ötekileştirilmesi üzerinde durulmuştur. Kadın karakterler, Rus düşünür ve edebiyat kuramcısı Mihail Bahtin’in (1895-1975) erken dönem denemelerinden biri olan Estetik Faaliyette Yazar ve Kahraman’da ele aldığı, estetik faaliyet içinde, yazarın önce ötekiyle empati kurması, daha sonra kendi özgün konumuna geri dönmesi çerçevesinde inşa ettiği ben ve öteki diyalektiği tartışmasından hareketle değerlendirilmiştir.Keywords : Fatma Aliye Hanım, Osmanlı kadın hareketi, kadın özgürleşmesi, Mihail Bahtin, ben ve öteki diyalektiği