- Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi
- Issue: 64
- Cengiz Aytmatov’un "Toprak Ana"Sı: İkincilleştirilmeden İlişki Kurulan Doğanın Dirimsel Gü...
Cengiz Aytmatov’un "Toprak Ana"Sı: İkincilleştirilmeden İlişki Kurulan Doğanın Dirimsel Gücü
Authors : Ferda Zambak
Pages : 199-211
Doi:10.14222/Turkiyat4000
View : 8 | Download : 2
Publication Date : 2019-01-31
Article Type : Research
Abstract :Cengiz Aytmatov’un 1963 yılında yayımlanan Toprak Ana adlı eseri, insanın toprakla kurduğu ilişki biçimlerine ve ona olan bağlılığına temas edildiği önemli eserlerinden biridir. II. Dünya Savaşı sırasında kocasını ve üç oğlunu savaşa gönderen Kırgız kadını Tolgonay, hayatının bütün evrelerinde yaşama dair inancını ve mücadele etme azmini toprakla kurduğu ilişki üzerinden inşa eder. Toprak, bir Kırgız kadını ve annesi olan Tolgonay’ın ekip, biçtiği, onu kendisine öncü olarak gördüğü bir konumdadır ve ona "Toprak Ana”diye seslenir. Romanda kişileştirilerek dile getirilen "Toprak Ana”nın muhafaza edici, bilge gücü, Tolgonay’ın dolayısıyla Kırgız halkının doğaya ve ona ait unsurlara dair bakış açısını ortaya koyar. İndirgemeden, ikincilleştirmeden ilişki kurulan doğa, insana istediği maddi ve manevî gücü verebilecek, varlığını ve canlılığını hissettirebilecek donanımdadır. Dolayısıyla romanda doğanın varlığı, insanın varoluşundan daha az değerli bir yerde konumlandırılmaz. Romanda ele alınan meselelerin hem düğüm hem de çözüm noktası olan toprak, Claude Lévi-Strauss’un Yaban Düşünce adlı eserinde öne sürdüğü ilkel hayatın doğayla kurduğu ilişkiler üzerinden açıklanmaya çalışılacaktır. Romanda savaşın neden olduğu tüm yoksunluklara rağmen, devam ettirilen yaşam mücadelesinin ve umudunun insanın doğaya yaklaşımıyla yakından ilgili olduğu ortaya konulacaktır. Nitekim bir kadın olarak Tolgonay’ın toprakla kurduğu eşitlikçi ilişki, ona cinsiyet rejimlerinden pek çok kültürel kalıp yargıya karşı durabilecek cesaret ve bilgeliği de verir. Bu bağlamda parçalayıp kategorileştiren modern tavrın, temas ettiği her şeyde hüsrana uğramasının birincil nedenini doğayla arasına koyduğu küçümseyici mesafede aramak gerekir.Keywords : Cengiz Aytmatov, Toprak Ana, Yaban Düşünce, Doğa/Toprak.