- Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi
- Issue: 64
- Kırgızistan’da Şamanizm: Kırgız Tengrizminin Modern Çağda Yeniden Yükselişi
Kırgızistan’da Şamanizm: Kırgız Tengrizminin Modern Çağda Yeniden Yükselişi
Authors : Sherbol Zhaparaliev
Pages : 1-22
Doi:10.14222/Turkiyat3880
View : 10 | Download : 2
Publication Date : 2019-01-31
Article Type : Research
Abstract :Günümüzde Gök Tanrı dini ya da Tengrizmin belirtilerine, hem bu dinin etkili olduğu Sibirya halklarında hem de asırlar boyunca dünyada İslamiyet’in merkezi olan Anadolu topraklarında da rastlamak mümkündür. Gök Tanrı dini Orta Asya devletleri arasında ise en çok Kırgızistan’da tartışmaya sebep olmuştur. Kırgız Tengrizmi, bu ülkede bilinen ismiyle Teñircilik, geleneklere bağlılık eğilimi olup bağımsızlığa kavuşulduğu 1990’ların başında taraftar toplamaya başladı. Günümüzde ise tam sayıları bilinmemekle beraber tahminen 5 bin civarında yanlıları olduğu söylenen Teñirciler, mensubu oldukları inancı Kırgızistan’da bir din olarak kaydettirmeye çabalamaktadırlar. Sözü edilen hareketlerin, bölgede yayılan İslam dinine karşı bir tepki olduğu da biliniyor; geleneksel ve yeni medya ortamlarında "iki kampın” karşılıklı olarak nefret söylemi yaymaları ise toplumu endişeye sevk etmektedir. Bu yazı, Kırgız Teñirciliğine Şamanist ve modernist gözle bakarak, söz konusu durumun modernlik-şamanlık/büyü tartışması çerçevesinde değerlendirme çabasıdır. Bu amaçla makalede, yeni bir dini-kültürel varlık kazanan Kırgız Teñirciliğinin tarihi, coğrafyası, teorisi ve pratiği ele alınmıştır.Keywords : Türk şamanlığı, Kırgız şamanlığı, Gök Tanrı, Tengrizm, Halk dini