- Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi
- Issue: 46
- KARAGÖZLE İLGİLİ ARAŞTIRMALARDA BİR KAYNAK OLARAK EVLİYA ÇELEBİ SEYAHATNÂMESİ
KARAGÖZLE İLGİLİ ARAŞTIRMALARDA BİR KAYNAK OLARAK EVLİYA ÇELEBİ SEYAHATNÂMESİ
Authors : Aydın Öncü
Pages : 111-127
View : 8 | Download : 1
Publication Date : 2012-02-07
Article Type : Other
Abstract :Seyahatnâme, Evliya Çelebi tarafından 17. yüzyılda yazılmış bir gezi kitabıdır. Evliya Çelebi, uzun yıllar Osmanlı topraklarını gezmiş ve gördüklerini, duyduklarını, on ciltlik Seyahatnâme adlı eserinde toplamıştır. Seyahatnâme, çok çeşitli folklor unsurlarını içerisinde barındırmasının yanında geleneksel Türk tiyatrosuyla ilgili önemli bilgileri de içermektedir. Karagöz, iki boyutlu tasvirlerin gölgelerinin bir perde üzerine yansıtılıp karşılıklı konuşturulmasına dayanan bir gölge oyunudur. Oyunun Karagöz ve Hacivat adlı iki ana karakteri vardır. Bu iki karakterin gerçekten yaşayıp yaşamadıkları, yaşadılarsa nerede, ne zaman yaşadığı ve bu oyunun ilk olarak nerede ortaya çıktığı kesin olarak bilinmemektedir. Bu tipler hakkında elde bulunan bilgiler genellikle karagözcüler tarafından anlatılan çeşitli rivayetlere dayanmaktadır. Karagözle ilgili elde bulunan en eski yazılı vesika olma özelliğini taşıyan Seyahatnâme, bu alanda yapılan çalışmalarda yararlanılan en önemli kaynaklar arasında yer almaktadır. Ancak Seyahatnâme’nin eski baskılarında yer alan noksanlıklar, sansürler ve okuma hataları bu kıymetli eserin zaman zaman eksik veya yanlış anlaşılmasına sebep olmuştur. Bu makalede, Evliya Çelebi Seyahatnâmesi’nin araştırmacılar tarafından nasıl ele alındığı incelenmiş, son baskısı esas alınarak eserde karagözle ilgili hangi bilgilerin bulunduğu tespit edilmiştir. Bu arada konuyla ilgili hiçbir kaynakta hakkında net bir bilgiye rastlanmayan Şeyh Küş- teri (Şüşteri) konusunda Evliya Çelebi Seyahatnâmesi’nden elde edilen yeni bilgiler ortaya konulmuştur.Keywords : Gölge oyunu, karagöz, Evliya Çelebi, Seyahatnâme, Şeyh Küşteri