- Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi
- Vol: 14 Issue: 35
- SEBEB-İ TELİFLERDEKİ ORTAK VE FARKLI TEMALAR
SEBEB-İ TELİFLERDEKİ ORTAK VE FARKLI TEMALAR
Authors : Sevda Önal
Pages : 105-124
View : 11 | Download : 8
Publication Date : 2010-02-28
Article Type : Other
Abstract :Sebeb-i telifler, mesnevilerin yazılış sebeplerinin açıklandığı bölümlerdir. Klasik edebiyatta mesnevilerin sebeb-i telifleri çoğunlukla benzer motiflerle karşımıza çıkmaktadır. Bu benzerlikler genel olarak tasnif edildiğinde şu başlıklar belirginleşmektedir: Sebeb-i teliflerde karşımıza çıkan en yaygın motiflerden biri, şairin rüyasında görüştüğü bir kişinin etkisiyle mesnevi yazmaya karar vermesidir. Şairin, düşünde ya da kendi başınayken hâtif’(iç ses) ten gelen sesleniş veya dost meclislerinde, ahbaplarıyla bir aradayken yöneltilen teklif de bazen bir mesnevi yazmasına sebep olabilir. Devlet adamlarının kültürü ve sanatı destekleyici yaklaşımlarının devamı olarak bazen şairlerden, kendi arzu ettikleri bir konuda, eser yazmalarını istemeleri, klasik Türk şiirinin dil ve kültür olarak beslendiği Arap ve Acem (İran) şiirinde, çokça işlenmiş bir konunun, o zamana kadar Türk şiirinde işlenmemiş olması da, şairleri mesnevi yazmaya yönlendiren sebeplerdendir. Şairler için adının dünyada kalıcı olması, kendisinin ve eserinin topluma faydalı olması isteği de mesnevi yazılmasında etkili olan sebeplerdendir. Bu makalede, incelenen mesneviler ışığında bu ortak motifler örneklendirilmiştir. Ancak bu ortak motiflerin yanı sıra orijinal sayılabilecek farklılıkta sebeb-i teliflere de rastlanmaktadır. Muhammediye örneğinde olduğu gibi, eserlerin sebeb-i telifine dair ipuçlarının hatime bölümünde verilmesi karşılaşılan farklılıklardandır.Keywords : mesnevi, sebeb-i telif, rüya, hâtif, çeviri, teklif