- Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi
- Vol: 22 Issue: 1
- Sentagmatik ve Paradigmatik İlişkiler Bağlamında Türkçe Dil Birimlerine Metodolojik Bakış
Sentagmatik ve Paradigmatik İlişkiler Bağlamında Türkçe Dil Birimlerine Metodolojik Bakış
Authors : Meriç Güven
Pages : 57-72
View : 9 | Download : 2
Publication Date : 2018-04-11
Article Type : Research
Abstract :Türkçe, asırlar içerisinde gelişen mimârisi, bu mimâriye ait benimsenmiş ve yerleşmiş normları olan işletimli bir dildir. Türkçede "cümleden ses”e kadar birbirini izleyen ve aynı düzeye bağlanan dil birimleri arasında yatay ilişki (sentagma), birbirinin yerini alabilen ve aynı düzeye bağlanan dil birimleri arasında düşey ilişki (paradigma) vardır. Bu itibarla dil birimleri arasında benzerliklerden yararlanarak "kıyas-analoji”, karşıtlıklardan yararlanarak "zıtlık-tezat” bağıntıları kurulabilir. Kök, köken, gövde, söz öbeğive cümle gibi anlam ögeleri ve yapım eki, çekim eki gibi görev ögeleri kümelendirilerek çeşitli dil birimleri oluşturulabilir. Gruplandırılması ve öbeklendirilmesi doğru yapılmış denk ve eşlenik dil birimleri, doğru gramatik çözümlemeler içerir ve dil birim etiyolojileri ile ilgili tutarlı bilgiler verir. Dilbilgisel izahı yapılamamış çözümlemesi tereddütlü dil birimleri ise Sentagmatik ve paradigmatik düzlemde doğru gruplandırma ve öbeklendirmelerle denk ve eşlenik hale getirilebilir. Sentagma ve paradigma Türkçedeki dil birimlerinin oluşturulmasında, çözümlenmesinde ve doğruluklarının sınanmasında önemli bir ölçüttür.Keywords : dilbilim, sentagmatik ve paradigmatik ilişkiler, cümle, kelime grubu