- Littera Turca Journal of Turkish Language and Literature
- Vol: 5 Issue: 3
- XVIII. YÜZYIL DİVAN ŞAİRİ ADLÎ VE YAYIMLANMAMIŞ KASİDELERİ
XVIII. YÜZYIL DİVAN ŞAİRİ ADLÎ VE YAYIMLANMAMIŞ KASİDELERİ
Authors : Hamza Koç, Ayşe Kürkçü
Pages : 422-457
Doi:10.20322/littera.586484
View : 8 | Download : 3
Publication Date : 2019-07-31
Article Type : Research
Abstract :Kaynaklarda doğum tarihi ile ilgili herhangi bir bilgi bulunmayan Adlîʼnin asıl adı Mehmedʼdir. İstanbulʼda doğan Mehmed Adlîʼnin babası, Yeniçeri Ocağı’nda kul kethüdalığı yapan Süleyman Ağaʼdır. Bundan dolayı şair, Süleymanzâde Mehmed Adlî Efendi olarak tanınmıştır. İyi bir medrese tahsili gören Adlî; Hatice Sultan’ın kethüdası olduğu için Divan-ı Sultanî hocası olmuş ve ahkâm eminliği, taşra kâğıt eminliği, küçük kale tezkireciliği, Divan-ı Hümayun’da yeniçeri efendiliği, cizye muhasebeciliği, tersane eminliği, sâlis defterdarlığı ve Rikab-ı Hümayun katipliği gibi önemli devlet kademelerinde görev yapmıştır. Nakşibendî tarikatına mensup olan şair; Emir Buharî Zaviyesi şeyhi Seyyid Feyzullah Efendi, Nakşî ve Koca Mustafa Paşa Hankâhı şeyhi Alaeddin Efendi gibi üst düzey kişilerle tasavvufi sohbetlerde bulunmuştur. 1156/1743-44 yılında İstanbulʼda vefat eden Adlî, Topkapı haricinde babasının mezarının yanına defnedilmiştir. Sâlim Efendi, Tezkiretüʼş-Şu’arâʼsında şairin mürettep bir Divanʼa sahip olduğunu kaydetmektedir. Söz konusu eser; Kütahya ili, Tavşanlı ilçesinde, Zeytinoğlu İlçe Halk Kütüphanesi, Zeytinoğlu Koleksiyonu’nda 43 Ze 333/6 numarada kayıtlıdır. Adlî; Sultan II. Mustafa, Selim Giray Han, Şeyhülislam Feyzullah Efendi, Rumeli Kazaskeri Yahya Efendi, Reisülküttap Râmî Efendi, Rikab kaymakamı Osman Paşa ve Köprülüzâde Mustafa Paşa gibi dönemin önemli şahsiyetlerine kasideler yazmıştır. Adlîʼnin Divanʼında en fazla kaside kaleme aldığı kişilerin başında ise Şeyhülislam Feyzullah Efendi gelmektedir. Ancak Adlîʼnin, Şeyhülislam Feyzullah Efendi için yazdığı kasideler Divan’ı ile sınırlı değildir. Süleymaniye Kütüphanesi, Esad Efendi Koleksiyonu 2843 numarada kayıtlı 170 varaklık bir kaside mecmuasında şairin Divan’ında yer almayan iki kasidesi daha tespit edilmiştir. Bu çalışmada, Adlîʼnin hayatı, edebî kişiliği ve Divanʼı hakkında bilgi verilecek ve ardından Şeyhülislam Feyzullah Efendi için kaleme aldığı kasidelerin metni sunulacaktır.Keywords : Adlî, Şeyhülislam Feyzullah Efendi, methiye, kaside mecmuası