- Art-Sanat Dergisi
- Issue: 4
- AYASOFYA’DA ZOE VE KOMNENOS MOZAİKLERİ: RESİMSEL DÜZENLEME VE KONU ÜZERİNE
AYASOFYA’DA ZOE VE KOMNENOS MOZAİKLERİ: RESİMSEL DÜZENLEME VE KONU ÜZERİNE
Authors : Yavuz Erdihan
Pages : 15-37
View : 13 | Download : 5
Publication Date : 2015-07-19
Article Type : Other
Abstract :İstanbul’da, Ayasofya’nın güney galerisinde yer alan Zoe ve Komnenos mozaikleri Bizans anıtsal resminin en önemli örneklerindendir. Bu metinde yeni bir yöntemsel yaklaşımla mozaiklerin anlam ve konuları üzerine odaklanılmıştır. Her iki mozaiğin konusunun genel olarak Bizans imparatorlarının Ayasofya'ya yaptıkları bağışlarla ilgili olduğu kabul edilmektedir. Çalışmamızda mozaikler öncelikle resimsel düzenlemeleri bağlamında karşılaştırmalı biçimde analiz edilmiş daha sonra tarihsel ve ikonografik detaylarla yorumun geliştirilmesi amaçlanmıştır. Resimsel düzenleme açısından iki mozaik arasında kesin bir ayrım göze çarpmaktadır. Bizce bu ayrım aynı zamanda konu ve ya anlam açısından da bir farklılığa işaret etmektedir. Tarihsel ve ikonografik detaylar bu farklılığı kesinler niteliktedir. Bu bağlamda Zoe mozaiğinin İmparator III. Romanos tarafından 1028-1034 yılları arasında, Ayasofya'ya sağlamış olduğu yıllık imparatorluk ödeneği ile ilişkili olarak yaptırıldığını söylemek mümkündür. Ancak Komnenos mozaiğinin yapımı, İmparator II. İoannes Komnenos ile kardeşi İsaakios arasında 1122 yılında ortaya çıkan taht kavgası ile ilişkili olmalıdır. II. İoannes oğlu Aleksios’u 1122’de müşterek imparator ilan ederek muhtemelen İsaakios tehdidine karşı bir önlem almıştır. İmparator aynı tarihlerde Aleksios ile birlikte betimlendiği bu mozaiği yaptırarak saltanatını ve varisini öne çıkarmak adına sanatsal bir gösteriye girişmiş gibi gözükmektedir.Keywords : Ayasofya mozaikleri, Zoe ve Komnenos mozaikleri, resimsel düzenleme, resimde konu ve anlam, ikonografi