- Art-Sanat Dergisi
- Issue: 20
- Bizans’ta ‘Kent’ ve ‘Kırsal’: Arkeolojik Veriler Işığında Güllük (Mandalya) Körfezi...
Bizans’ta ‘Kent’ ve ‘Kırsal’: Arkeolojik Veriler Işığında Güllük (Mandalya) Körfezi
Authors : Ufuk Serin
Pages : 531-560
Doi:10.26650/artsanat.2023.20.1292488
View : 34 | Download : 47
Publication Date : 2023-07-31
Article Type : Research Article
Abstract :Mandalya Arkeolojik Yüzey Araştırması Projesi (1988-2011) verilerini temel alan bu çalışma, Antik Çağ’da Karia bölgesinin bir parçası olan ve Mandalya Körfezi olarak da bilinen Güllük Körfezi’nde Geç Antik ve Bizans Dönemi kırsal yerleşimlerinin değişim ve dönüşümünü, başta yerel Iasos mermerinin işletimi ve ihracatı olmak üzere bölgesel geçim kaynakları ve kent ve kırsal (territorium) ilişkisi üzerinden incelemeyi ve değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Mandalya Körfezi’ni çevreleyen ve Antik Dönem’de körfeze adını vermiş olan önemli kentsel yerleşimler arasında kuzeyde Iasos (Kıyıkışlacık) ve Kazıklı, güneyde ise Bargylia (Boğaziçi) bulunmaktadır. Bu bölgeyi merkez alan Mandalya Projesi’nden elde edilen arkeolojik veriler özellikle MÖ 6. yüzyıl ve MS 7. yüzyıl arasında yoğunlaşmakla birlikte, çok disiplinli araştırmalar burada kırsalın Geç Bronz Çağı’ndan 18. ve 19. yüzyıllara ve hatta günümüze kadar neredeyse kesintisiz olarak kullanıldığını doğrulamıştır. Bu çalışmada özellikle üstünde durulmak istenen konu, Bizans İmparatorluğu’nun başka bölgelerinde olduğu gibi, Anadolu’da da Pers ve Arap akınları başta olmak üzere, farklı faktörlerle ilişkili olarak arkeolojik verilerin azaldığı 7. ve 9. yüzyıllar arasında Mandalya Körfezi’ni çevreleyen kentler ve kırsalda yerleşim ‘sürekliliği’ olup olmadığıdır. Mimari ve arkeolojik nitelikli bulgular, Karia’nın bu kıyı bölgesinde yerleşim birimlerinin ve yaşamın ‘kent’ ve ‘kırsal’ arasında bir çizgide, zaman zaman kesintiye uğrayarak da olsa değişen ekonomik koşullara ve savunma gereksinimlerine uyum sağlamaya çalışarak, şekil ve nitelik değiştirerek devam ettiğini doğrular niteliktedir.Keywords : Karia, Güllük (Mandalya) Körfezi, Geç Antik, Bizans, kırsal