Mehmed eş-Şerîf Imzalı Ciltler ve Bezeme Özellikleri
Authors : Fatma Şeyma Boydak
Pages : 79-101
Doi:10.26650/artsanat.2023.19.1081524
View : 10 | Download : 5
Publication Date : 2023-01-31
Article Type : Research
Abstract :Cilt, kitap veya çeşitli mecmuaları muhafaza etmek için genellikle deri kaplı mukavvadan yapılan kaptır. Bu sanatı icra eden sanatkârlara ise mücellit adı verilmektedir. Bu makalenin konusu, Selçuklu mücellidi Mehmet eş-Şerîf’in imzalı ciltleri ve bu ciltlerin tezyînât özellikleridir. Yazma eser kütüphaneleri ve alana dair literatür içerisinde yapılan araştırmalar neticesinde, Mehmed eş-Şerîf imzalı toplam 8 cilt (TSMK III. Ahmed: 465 ve 2334, Yusuf Ağa YEK: 191, Süleymaniye YEK Mahmud Paşa: 237 ve Turhan Valide Sultan: 253, Vahit Paşa YEK: 1169 ve 1175, V&A Museum) tespit edilmiştir. İmza mühürlerine, ciltlerin köşebentlerinde, kapak ortalarında ya da sertâb ve mikleblerinde rastlanmaktadır. Mühür, 5 mm çapında dairevî formda olmakla birlikte mühürdeki Mehmed (Muhammed) ismi, Hz. Peygamber (s.a.v.)’in adına duyulan hürmet sebebiyle istifin üst kısmına yerleştirilmiştir. Alt kısımda ise eş-Şerîf ibaresi vardır. Ciltler incelendiğinde Mehmed eş-Şerîf’in Anadolu Selçuklu ciltlerinin yapım ve tezyînât kurgusunu devam ettirdiği görülmektedir. İstinsâh tarihli iki örnek (654/1256 tarihli TSMK A. 2334 ve 699/1299 tarihli TMSK A. 465) dikkate alındığında Mehmed eş-Şerîf’in en geç 13. yüzyılın ikinci yarısı itibariyle eser üreten bir Selçuklu devri mücellidi olduğu tespit edilmiştir.Keywords : Selçuklu Cilt Sanatı, Mehmed eş-Şerif, Mücellit, Mühür, Bezeme