- Art-Sanat Dergisi
- Issue: 16
- Historic Collective Shelter as Heritage: The Cases in Hurşidiye, Kurtuluş and Sakarya Neighborhoods ...
Historic Collective Shelter as Heritage: The Cases in Hurşidiye, Kurtuluş and Sakarya Neighborhoods in Konak, İzmir
Authors : Mine Hamamcioğlu Turan, Figen Akpinar, Özge Deniz Toköz
Pages : 253-284
View : 12 | Download : 3
Publication Date : 2021-07-31
Article Type : Research
Abstract :Tarihî toplu barınaklar (yahuthaneler, kortijolar) Osmanlı şehirlerinde maddi üstünlüğü olmayan, sosyokültürel sıkıntıları bulunan toplulukların güvenli bir şekilde barınabilmesini sağlamak için geliştirilmiş bir konut seçeneğidir. Toplu barınaklar, maddi ve manevi sıkıntı içindeki grupların, zorluklara göğüs gererek ve bütünlüklerini koruyarak birlikte yaşamalarına fırsat tanıyan bir yapı tipi olarak tarihte önemli rol oynamıştır. Bu çalışma İzmir’in geleneksel ticaret merkezinde yer alan, çoğu geç 19. ve erken 20. yüzyıllara tarihlenen tarihî toplu barınakları konu almaktadır. Amaç, İzmir’in Konak ilçesinde, Hurşidiye, Kurtuluş ve Sakarya Mahallelerinde yer alan toplu barınakların (yahuthane, kortijo) tarihî evrimini anlamak; kültürel değerlerini tanımlamak, sosyal ve mekânsal gelişimlerini çözümlemek, fiziksel özelliklerini ortaya koymak ve koruma sorunlarını değerlendirmektir. İzmir’in geleneksel ticaret merkezinin (Kemeraltı) bir kısmını oluşturan çalışma alanında on bir toplu barınak belgelenmiştir. Alan, Roma Agorasının ve modernleşme öncesine ait Osmanlı kamu yapılarının kalıntılarının yanı sıra, geç Osmanlı kentsel örüntüsünü içermektedir. Yöntem olarak ön çalışmalar incelenmiş, tapu kayıtları araştırılmış, İzmir Büyük Şehir Belediyesinin hâlihazır haritası, tarihî haritalarla karşılaştırılmış ve mimari koruma ile kentsel korumanın konvansiyonel teknikleriyle vaka çalışmaları yapılmıştır. Çalışma, İzmir'in geleneksel ticaret merkezinin bir bölümünde, 19. yüzyıl sonunda ve 20. yüzyıl başında, Müslüman ve Musevi toplulukların etkileşimini ve bu etnik grupların toplu yaşama alışkanlıklarının çoğunlukça kabul edilen konut yaşamından nasıl farklılaştığını belgelemektedir. İzmir tarihî merkezindeki toplu barınaklar literatürde yer almakla beraber, konumları harita üzerinde belirtilmemiştir. Bu çalışma seçilen çalışma alanındaki barınakların konumlarını ortaya koymuş ve kalıntılarının mimari özelliklerini değerlendirmiştir. Tarihî toplu barınakların izleri ve kalıntıları, çok katmanlı kentin bütünselliğine katkı sağlayan öğeler olarak korunmalıdırlar.Keywords : Toplu barınak, kültürel miras, göçmenler, Musevi cemaati, yahuthane, kortijo.