Osmanlı’nın Son Döneminde Ebniye Kalfalarına Yapı İnşa İzni Verilmesi
Authors : Hüseyin Gürsel Bilmiş
Pages : 17-38
Doi:10.26650/artsanat.2020.14.0002
View : 12 | Download : 4
Publication Date : 2020-07-31
Article Type : Research
Abstract :Osmanlı Devleti’nin kurumsal yapısında Tanzimat dönemi ile başlayan iyileştirmeler/düzenlemeler, yeni bir teşkilatlanma gerektirmiştir. Bu süreçte Osmanlı mimarisinin klasik dönem ile 19. yüzyıl başlarına kadar etkin kurumu olan Hassa mimarlar ocağı, yerini Ebniye İdaresi’ne bırakmış, her türlü imar ve inşa işleri Şehremaneti’ne devredilmiştir. Bunu takiben belirli aralıklarla yapılan yeni düzenlemelerle Ebniye Kanunları çıkarılarak inşa faaliyetleri denetim altına alınmaya çalışılmıştır. Mimari faaliyetlerde dönemin en önemli aktörleri olarak ebniye kalfaları, yapı üretim sürecinin tüm aşamalarından sorumlu kişiler hâline gelmişlerdir. İlk mimarlık okulunun açılmasıyla eğitimli mimarlar yetişmeye başlamışsa da bunların sayılarının azlığı nedeniyle hem yerel hem de dışarıdan gelen gayrimüslim müteahhit, mimar ve kalfalar 20. yüzyıl başlarına kadar Osmanlı mimari faaliyetlerinin başat unsurları olmuşlardır. Bu çalışmada, Osmanlı Arşivi'nde tespit edilen bazı belgeler ile sivil ve kamu yapılarının inşa süreçlerini yürüten ebniye kalfalarının niteliksel sorunları merkez ve taşra örneğinde ele alınmıştır. Dönemin yapı malzemelerinde meydana gelen kalite ve standart sorunları ile dönemin kalfalarının teknik ve mali açıdan işverenle sıkıntı yaşamalarına sebep olan sorunlu inşa faaliyetleri, yine aynı dönemin bir grup kalfası tarafından dile getirilmiştir. Kalfaların mevcut sorunları ve bunların çözümüne yönelik önerilerini belirttikleri dilekçeleri ile Şehremaneti'nin bu yöndeki çalışmaları sonucunda ebniye kalfalarına bir sınav ile şehadetname (yapı inşa izni ruhsatı) verilmesi kararlaştırılmış, bir süre uygulama imkânı bulan bu yöntem daha sonra terk edilmiştir.Keywords : Kalfa, Mimar, Şehadetname, Şehremaneti, Ruhsat