- Art-Sanat Dergisi
- Issue: 14
- Moğolistan’da Bulunan Göktürk Dönemi’ne ait Süslemeli Anı-Mezar Örnekleri
Moğolistan’da Bulunan Göktürk Dönemi’ne ait Süslemeli Anı-Mezar Örnekleri
Authors : Jale Özlem Oktay Çerezci
Pages : 297-321
Doi:10.26650/artsanat.2020.14.0012
View : 13 | Download : 5
Publication Date : 2020-07-31
Article Type : Research
Abstract :Anıt mezar, kurgan gibi çeşitli ölü gömme gelenekleri bulunan Göktürklerin mezar tiplerinden biri de anı-mezarlardır ve bunlardan bir grubu da çoğunlukla Moğolistan topraklarında gördüğümüz "süslemeli anı-mezarlar” meydana getirmektedir. Söz konusu anı-mezarlar, dört ya da daha çok taş levhadan meydana gelmekte ve kare ya da kareye yakın forma sahip olmaktadırlar. Çalışmamızı oluşturan anı-mezarlar ise dört taş levhalıdır. Bunların üzerlerindeki süslemeleri birkaç başlık altında toplamak mümkündür: İnsan, kuş ve geometrik süslemeli; Hayvan tasvirli; Geometrik süslemeli; Bitkisel süslemeli. Söz konusu süslemeli anı-mezarların çoğunun Baykal Gölü’nün güney kesiminde neredeyse grup oluşturacak biçimde yer alması dikkat çeken bir noktadır. Anı-mezarlar ile ilgili dikkat edilmesi gereken bir diğer nokta da bunların bazılarının kitabelerinin sahip olmasıdır. Bu kitabelerde böyle yapıların önemli bir kişinin anısına ya da adına yapıldığına dair ifadeler yer almaktadır. Araştırmamızda Göktürk Dönemi’ne ait Moğolistan’da özellikle belli bir bölgede yoğunluk gösteren ve gerek süsleme gerekse belli bir bölgeye işaret etmesi ile dikkat çeken dört taş levhadan oluşan anı-mezarlar üzerindeki tasvirler detaylı olarak tanıtılmış ve bu tür mezarların sahip oldukları sembolizme değinilmiştir.Keywords : Göktürk Dönemi sanatı, Moğolistan arkeolojisi, Anı-mezar, Süsleme