- Yegah Müzikoloji Dergisi
- Cilt: 6 Sayı: 2
- GELENEKSEL TÜRK SANAT MÜZİĞİNDE TAKSİM İCRASINI GELİŞTİRMEYE YÖNELİK ÖNERİLER, RAST ve UŞŞAK MAKAMI ...
GELENEKSEL TÜRK SANAT MÜZİĞİNDE TAKSİM İCRASINI GELİŞTİRMEYE YÖNELİK ÖNERİLER, RAST ve UŞŞAK MAKAMI ÖRNEĞİ
Authors : Halil Altinköprü
Pages : 228-250
Doi:10.51576/ymd.1352559
View : 21 | Download : 16
Publication Date : 2023-09-30
Article Type : Research
Abstract :GELENEKSEL TÜRK SANAT MÜZİĞİNDE TAKSİM İCRASINI GELİŞTİRMEYE YÖNELİK ÖNERİLER, RAST ve UŞŞAK MAKAMI ÖRNEĞİ ÖZ Geleneksel Türk müziğinin en önemli türlerinden biri olan taksim, gerek kurgusu gerekse icra özellikleri ile diğer türlerden farklıdır. Taksim türünün giriş/baş, ara, son, geçiş, fihrist, soru-cevaplı (karabatak) ve meyan taksimi şeklinde farklı çeşitleri vardır. Taksimi bir doğaçlamadan ayıran en önemli özellik ise makam olgusudur. Makam olgusu, taksimin icra edilme amacını da beraberinde getirir ve taksimden sonra icra edilecek eserlere hazırlık niteliği taşır. Taksim icrasını geliştirmeye yönelik çalışmaların, geçmişten günümüze meşk kültürü içinde dinleme, gözlem ve tekrara dayalı ampirik çalışma yöntemi ile yapıldığı bilinmektedir. Bu çalışmada; Taksim kurgusu yapılırken kompozisyon algısını geliştirme, giriş-gelişme ve sonuç bölümleri için melodik-teknik müzik pasajları çalışmaları yanında, "şablon yöntemi” diyebileceğimiz bazı kalıp motiflerin yazılıp, onlar üzerinden çalışmaların farklı makamlara uyarlanması önerilmektedir. Çalışmanın örneklemini Rast ve Uşşak makamı taksim notasyonu oluşturmaktadır. Çalışmada, Rast ve Uşşak makamı baş/giriş taksimi örneği ile taksim icra becerisinin oluşmasına yönelik teknik ve melodik pasajlar, şablon amaçlı yazılarak bunların önce seyir şeklinde bağımsız icra edilmesi, akabinde rakamlandırılan cümleler şeklinde sıralı icra edilerek taksim halini alması önerisi yer almaktadır. Ayrıca Rast ve Uşşak makamı örneğinde geliştirilen yöntemin diğer makamlara da uygulanmasının, çalgı eğitim sürecine katkı sağlayacağı düşünülmektedir. İrticalen yapılan taksim icrasının, yazılı materyallerle eğitim sürecine dahil edilmesi, ilk etapta türün yapısına ters bir yaklaşım gibi görünebilir ancak teknik ve melodik kalıp pasajların yazılması, eğitim süresince kılavuz niteliği taşıyacaktır. Taksim icrası geliştirmeye yönelik genel geçer öneriler ve son yıllarda müzik tarihine geçmiş usta icracıların taksim analizleri dışında, alanda yazılı kaynakların yetersiz oluşu çalışmanın özgün değeri açısından dikkate değerdir.Keywords : Taksim, Seyir, Makam, Geçki, Uşşak