- Van İnsani ve Sosyal Bilimler Dergisi
- Issue: 3
- Gürcistan-Ahıska (Akhaltsikhe) Çevresi İle Türkiye’nin Doğu Karadeniz Bölgesi Cami Mimarisinin Karşı...
Gürcistan-Ahıska (Akhaltsikhe) Çevresi İle Türkiye’nin Doğu Karadeniz Bölgesi Cami Mimarisinin Karşılaştırmalı Bir Değerlendirmesi
Authors : Mustafa KAYA
Pages : 80-115
View : 13 | Download : 1
Publication Date : 2022-06-30
Article Type : Research
Abstract :Bu makalemizde, zorunlu göç dönemi ve sonrasında özgün olarak dokusunu kısmen de olsa koruyarak günümüze ulaşan, Ahıska merkezi ve köylerinde bulunan camilerin sanat tarihi disiplini çerçevesinde ve görsel malzeme desteği ile karşılaştırmalı şekilde genel bir tanıtımı amaçlanmaktadır. Türk-İslam sanatı açısından öneme sahip olan Ahıska camileri, 19-20.yüzyıl tarih aralıklarında olmak üzere Osmanlı dönemi ve sonrasında inşa edilmişlerdir. Ahıska camileri, genellikle kare ya da kareye yakın dikdörtgen planlı tipolojide, ahşap direkli ve tavanlı olarak tasarlananmış olup, kâgir dış duvar ve üstten dört omuz kırma çatılı olup nadir de olsa soğanvari kubbe ile sonlanan örtü sistemleri ile şekillenmiştir. Camiler, bağdadi kubbe tekniğindeki kubbe sistemleri ve harim tavan örtü kuruluşları yönüyle de Doğu Karadeniz bölgesi camileriyle benzeşmektedir. Yine, bölgedeki yapıların harim mekânını oluşturan mihrap, kubbe, tavan örtüsü ve kapı kanatları ve bu unsurlarda görülen bezemeler özgünlüğünü korumaktadır. Bağımsız ve çeşitli kompozisyonlar halinde olan; stilize kıvrık dallar, hayat ağacı, natüralist çiçekler, S ve C kıvrımları ve zengin kalem işi süslemelerin benzerlerini, Doğu Karadeniz camilerinde de (Artvin, Rize, Trabzon, Bayburt, Gümüşhane, Ordu, Giresun) görmek mümkündür. Bu bilgilerden hareketle Ahıska ve Doğu Karadeniz Bölgesi arasındaki mimari ve sanat üslubu etkileşimini, iki bölge arasında tarihsel süreçte biçimlenen kültürel birikim ve kesintisiz olarak devam eden akrabalık ilişkileri ve usta gidiş-gelişi ile açıklamak mümkün görünmektedir. Sonuç olarak, günümüzde Gürcistan’ın Samtshe-Cavaheti idari bölgesinin merkezi konumundaki Ahıska, Adigeni, Aspinza’nın ilçeleri ve köylerinde 18-20. yüzyıl Osmanlı dönemi ve sonrasına tarihlenen camiler; coğrafik, tarihsel ve kültürel açıdan yakınlığı bulunan Türkiye’nin Doğu Karadeniz coğrafyası camileriyle olan mimari ve sanatsal etkileşimi karşılaştırmalı şekilde ele alınacaktır.Keywords : Gürcistan, Samsthe-Cavaheti, Ahıska, Doğu Karadeniz, Ahşap, Cami