- Van İlahiyat Dergisi
- Cilt: 11 Sayı: 19
- İslâm Hukukunda Doğal Âfetlerin İcâre (Kira) Akdi Üzerindeki Etkisi
İslâm Hukukunda Doğal Âfetlerin İcâre (Kira) Akdi Üzerindeki Etkisi
Authors : Mustafa Harun KIYLIK
Pages : 74-85
Doi:10.54893/vanid.1373052
View : 75 | Download : 81
Publication Date : 2023-12-15
Article Type : Research
Abstract :Toplum içinde insanlar bazı eşyaların bizzat kendilerine (aynlarına) veya menfaatlerine ihtiyaç duyarlar. İslâm hukukuna göre insanlar ihtiyaç duydukları eşyaların aynlarını bey‘ (satım) akdi ile elde ederlerken söz konusu eşyaların menfaatlerine icâre (kira) veya âriyet (ödünç) gibi akitler ile sahip olurlar. Müslümanlar her türlü akdi, Kur’ân ve Sünnet çerçevesinde tayin edilen rükün ve şartlara uygun bir şekilde kurmak durumundadırlar. Aksi takdirde yapılacak sözleşmeler fâsid ya da batıl olacaktır. İslâm hukuku açısından satım akdinde akde konu olan mahallin mevcut, mütekavvim ve tesliminin mümkün olması şarttır. Mevcut bulunmayan bir şeyin satışı yasaklandığından, böyle bir satım akdi batıldır. Fakat aralarında icâre akdinin de bulunduğu bazı akit türleri özel bazı deliller sebebiyle bu kuraldan istisna edilmiştir. Zira teşri zamanından bu yana uygulana gelen icâre akdi, insan hayatında zorunlu ihtiyaç olmakla birlikte önemli bir yer de işgal etmektedir. Bu sebeple icâre akdi kimi fakihlere göre kıyasa yani genel kurala aykırı olarak istihsan yoluyla ma‘dûmun satımı kapsamında değerlendirilmemiş ve yine istihsan gerekçesiyle meşru kabul edilmiştir. İcare akdinin kıyasa aykırı bir şekilde sabit olması, başka akitleri bu akde kıyaslamaya mahal vermemektedir. İcâre akdi satım akdinden sonra en çok müracaat edilen akitlerden olması hasebiyle İslâm hukukçuları tarafından tüm yönleriyle ele alınmış ve müstakil başlıklar altında irdelenmiştir. Bu kapsamda doğal âfetlerin icâre akdi üzerindeki etkisi de ihmal edilmemiştir. İlke olarak satım akdi kadar usulüne uygun, rükün ve şartlarıyla birlikte kurulan bir icâre akdi her iki taraf için bağlayıcıdır. Ancak öngörülemez durumlarda, özellikle beklenmedik afetler esnasında icâre akdinin devamı, kiralananın menfaatinden yararlanma ve ödenen ücretin iadesi türünden hukuki problemler ortaya çıkmaktadır. Çalışmamızda öncelikle doğal âfetlerin İslâm hukuk literatüründe neyi ifade ettiği özetle sunulduktan sonra ana hatlarıyla icâre akdinin mahiyeti üzerinde durulacak, bilahare sadece doğal âfetlerin kira akdi üzerindeki sonuçları detaylandırılacaktır. Netice itibariyle meydana gelen âfetlerin kiralanan üzerinde kısmi veya külli telefler oluşturması halinde akdin devam etme imkânı ve tarafların bu tür durumlardaki sorumlulukları ortaya konulacaktır.Keywords : İslâm Hukuku, Akit, İcâre, Doğal Âfet, Telef, Sorumluluk