- Vakıflar Dergisi
- Issue: 49
- Çoruh Barajları Suları Altında Kalan Tariḣ i ̇Üç Camiṅ iṅ Taşıma Ve Rekonstrüksüyon Uygulamaları ...
Çoruh Barajları Suları Altında Kalan Tariḣ i ̇Üç Camiṅ iṅ Taşıma Ve Rekonstrüksüyon Uygulamaları Hakkında Biṙ Değerlendirme
Authors : Seyfi Başkan
Pages : 188-210
Doi:10.16971/vakiflar.439138
View : 8 | Download : 2
Publication Date : 2018-06-29
Article Type : Research
Abstract :Bu makalede, Artvin’de yapılan Baraj ve HES projelerinin teknik olarak ne kadar uzun süreçlerde planlandığı ancak bu projelerin gerçekleşeceği alanlardaki kültürel ve tarihi mirasın korunması ve kurtarılmasının bu planlarda yer almayışının olumsuz sonuçları ya da iyi yapılan bazı uygulamaların ise nasıl tesadüflerle gerçekleştiğinin örnekleri anlatılacaktır. Bu makalede, Tanımları yapılmayan, koruma planlaması içeriği olmayan, sadece birkaç cümleden oluşan Koruma Yüksek Kurulu ilke kararı ile hareket eden koruma kurullarının da bu konuda nasıl yetersiz kaldığı, kaybedilen ‘tarih’ in örnekleriyle dile getirilecektir. Her satırda ülke gelişme planlarında eksik kalan koruma uygulama konusunun önemi vurgulanacaktır. Artvin Çoruh Havzasında gerçekleştirilen Baraj ve HES projelerinin on yıllar süren planlamasında, Koruma planlaması fasıllarının olmayışının sonuçları ne yazık ki dramatik olmuştur. Anadolu’daki en eski Türk kültür yaratmaları ve alanları sulara terk edilmiştir. Örneğin, mevcut yerinden başka bir yere taşınarak çok başarılı bir koruma uygulama örneği verilen Hasankeyf Zeynel Mirza türbesi kadar şanslı olmayan üstelik ondan 250-300 yıl önce yapılmış olan Anadolu’nun ilk fatihlerinin iki türbesini kurtarmak mümkün olmamıştır. Ancak, gerçekleşmesi 24-25 yıl süren Deriner baraj projesi planlarının hiçbir yerinde olmayan kültür varlıklarının kurtarılması konusunda, ilgili kurumlardaki bir avuç insanın kişisel gayretleri ile bazı yapıları kurtarmak mümkün olmuştur. Bu makalede, Artvin il merkezine oldukça yakın üç köydeki tarihi üç caminin sulara terkedilmeden, sökülerek belirlenen yeni yerlerinde varlıklarını sürdürme süreçleri anlatılmaktadır. Bu makaleden çıkartılan sonuç şudur; tarihi çevre ve maddi kültür varlıklarını da kapsayan doğal çevrede planlanan baraj, HES vb. projelerin ve bunların kullanımının ekosistem ve biyoçeşitliliğe nasıl bir tesiri olduğu, sosyo-ekonomik ve çevresel etkileri ile bu etkilerdeki değişimin nasıl sonuçlar doğurabileceğinin planlaması yapılırken tüm taşınır taşınmaz kültür varlıkları ve tarihi çevre de hesaba katılmalıdır. Yoksa kaybedilen sadece ‘tarih’ olmayacaktır.Keywords : Artvin, Çoruh Nehri Barajları, Zeytinlik Köyü, Oruçlu Köyü, İnanlı Köyü, Geleneksel Artvin Köy Camileri, Bağdadi Kubbeli Camiler