- Vakanüvis - Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi
- Cilt: 8 Sayı: Dr. Recep YaÅaâya ArmaÄan
- Son Dönem Osmanlı Bilim Kurullarına Bir Örnek: Tedkikat-ı Lisaniye Heyetinin Kuruluşu ve Çalışmaları...
Son Dönem Osmanlı Bilim Kurullarına Bir Örnek: Tedkikat-ı Lisaniye Heyetinin Kuruluşu ve Çalışmaları
Authors : Ebubekir KEKLİK
Pages : 2921-2950
Doi:10.24186/vakanuvis.1346403
View : 68 | Download : 76
Publication Date : 2023-10-24
Article Type : Research
Abstract :Bu çalışmada son dönem Osmanlı bilim kurullarından biri olan Tedkikat-ı Lisaniye Heyeti arşiv belgelerinden hareketle ele alınmaktadır.Tedkikat-ı Lisaniye Heyeti Osmanlı İmparatorluğu’nun son döneminde üzerinde sıklıkla durulan konulardan olan dil, imla, harf ve ders kitapları sorunlarını ele almak amacıyla kurulan bilimsel bir kuruldur. 1917’nin başlarında Ali Ekrem Bey’in başkanlığında kurulmuştur. Tedkikat-ı Lisaniye Heyeti; Edebiyat Encümeni, Lügat Encümeni, Sarf ve İmla Encümeni olmak üzere üç şubeye ayrılmaktadır. Encümenlerin görevleri ve amaçları bizzat Ali Ekrem Bey tarafından kaleme alınan bir talimatname ile belirlenmiştir. Buna göre Edebiyat Encümeninin görevi öncelikle liseler için bir edebiyat ders kitabı hazırlamak, manzum ve mensur edebi eserlerden oluşan bir mecmua çıkarmaktı. Diğer iki encümenin görevi ise mükemmel bir Türkçe sözlük, Türkçe dil bilgisi kitabı ve yazım kılavuzu hazırlamaktı. Tedkikat-ı Lisaniye Heyetine bağlı çalışan her üç encümenin de kendi başkanı olacak ancak Tedkikat-ı Lisaniye Heyeti başkanı "reis-i umumi” olacaktı. Üyeleri arasında Ziya Gökalp, Mehmet Akif, Yahya Kemal, Ahmet Rasim gibi dönemin önde gelen edebiyatçıları, üniversite hocaları ve yazarları bulunmaktadır. Tedkikat-ı Lisaniye Heyeti Sarf ve İmla Encümeni tarafından 1917’de Usul-i İmla başlıklı bir imla kılavuzu yayımlanmıştır. Ancak başlangıçta tasarlanan işlerin yapılabildiği söylenemez. Nitekim "mükemmel bir Türkçe sözlük” hazırlanamamış, liseler için edebiyat ders kitapları ve edebi metinlerin derlenmesinden oluşacak mecmua yayımlanamamıştır.Keywords : Osmanlı Bilim Kurulları, Tedkikat-ı Lisaniye Heyeti, Sarf ve İmla Encümeni, Lügat Encümeni, Edebiyat Encümeni