- Vakanüvis - Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi
- Cilt: 8 Sayı: 2
- Fetihnâmeler Tarihçiye Ne Söyler? Hârezmşahlar (1097-1231) Devrine Ait Fetihnâmeler Üzerine Mukayese...
Fetihnâmeler Tarihçiye Ne Söyler? Hârezmşahlar (1097-1231) Devrine Ait Fetihnâmeler Üzerine Mukayeseli Bir İnceleme
Authors : Meryem GÜRBÜZ
Pages : 1590-1618
Doi:10.24186/vakanuvis.1321376
View : 66 | Download : 38
Publication Date : 2023-09-30
Article Type : Research
Abstract :Öz Fetihnâmeler, iktidarın kendini tanımladığı, ifade ettiği, zaferini izah edip savunduğu ve başarısı sebebiyle nasıl övündüğünü gösteren yazılı metinlerdir. Bu çalışmada Hârezmşahlar devlet evrakı içinde yer alan fetihnâmelerden kuruluş, yükseliş ve yıkılış devrine ait olanları seçilmiştir. Bunlar Cend, Buhara ve Ahlat fetihnâmeleridir. Metinler, olayları anlatan diğer kaynaklar ve devletin günümüze ulaşan belge örnekleri ile karşılaştırılmıştır. Fetihnâmeler biçim ve içerik olarak incelenerek bir tenkide tabi tutulmuş ve tarihçiye ne söyleyebileceği sorusunun cevabı aranmıştır. Hârezmşahlar devri fetihnâmelerinde hükümdar ve hakimiyet kavramlarının savunu ve vurgusuna çokça yer verilmiştir. İktidarın ve giriştiği eylemin meşruiyeti ilahi kaynağı ile açıklanmıştır. Buna göre hükümdar Tanrı tarafından insanlar arasından, devleti hatta dünyayı yönetsin diye kendisinde olan çeşitli özellikler sebebiyle seçilmiş mümtaz bir kişidir. Tanrı ona, giriştiği işlerde sonsuz ve sınırsız destek verir ve yardımcı olur. Fetihnâmelerde iktidarın meşruiyet savunusu en geniş yer tutan konudur. Bunun yanında askerî harekatın cereyanı, sonucu, belgenin muhatapları gibi tarihçiyi ilgilendiren çeşitli bilgiler de yer almaktadır. Ancak bizce fetihnâmelerin asıl önemi, devrin yazınında sürekli işlenen yücelik, erdem, başarı, iyi-kötü, gafil, düşman, mürted, saadet, merhamet, lütuf, nimet, kibir, gurur, keramet, sabır gibi onlarca kavramın döneme ait bu evrak türünde resmî olarak nasıl anlaşılıp takdim edildiğidir. Anahtar Kelimeler: Fetihnâme, Hârezmşahlar, Cend, Buhara, AhlatKeywords : Fetihname, Harezmşahlar, Cend, Buhara, Ahlat