- Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
- Vol: 7 Issue: 2
- Güneybatı Anadolu Ağızlarındaki Pekiştirme Ekleri Üzerine
Güneybatı Anadolu Ağızlarındaki Pekiştirme Ekleri Üzerine
Authors : Imdat Demir
Pages : 106-124
Doi:10.12780/UUSBD360
View : 10 | Download : 5
Publication Date : 2014-06-02
Article Type : Other
Abstract :Ağız çalışmalarında genellikle ses türemesi olarak belirtilen bazı biçimbirimler görülmektedir. Bunlar genellikle ulandığı kelimede pekiştirme amacı gütmektedir. Öte yandan bu eklerin kelimede çok farklı işlevleri görülmez. Sadece eklendiği kelimede yineleme, çeşnilik katma gibi özellikleri olan bu yapıların bazıları tarihî Türk yazı dilleriyle ilintilidir. Pekiştirme ekleri genellikle hâl kategorisinde, enklitik yapısında veya tarihî bir ek kalıntısı biçiminde ortaya çıkmaktadır. Örneğin, +n eki adı geçen bölgede karakteristik olarak hikâye çekiminin 3. teklik kişisinde belirmektedir (gelcekdi+n "gelecekti”). Ayrıca ok pekiştirme edatı, kalıplaşmış şekilde bazı kelime veya eklerde ortaya çıkmaktadır: hinci+k/ şinci+k/ şindi+k "şimdi”… Pekiştirme eklerinin ağızlarda zarf-fiil eklerini genişlettiği, bazı fiillerde farklı işlevlerde görüldüğü, bazı kelimelerde de Eski Türkçeden günümüze kalıplaşmış olarak kullanıldığı düşünülmektedir. İnceleme; İzmir, Muğla, Denizli, Manisa, Uşak, Kütahya, Afyon’u kapsayan Güneybatı Anadolu ağızlarını ve bu ağızlara yakın olan Balıkesir’i kapsamaktadır. Bu çalışmada söz konusu bölgede tespit edilen pekiştirme ekleri üzerinde durulacak, ayrıca bu tür yapıların türeme mi ek kalıntısı mı olduğu hususu tartışılacaktır.Keywords : Güneybatı Anadolu Ağızları, pekiştirme ekleri, sesbiçimbirim, enklitik.