- Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi
- Vol: 6 Issue: 4
- GEÇİŞLİ DURUM EYLEMLERİNDE YAPTIRIM EKİNİN KULLANIMI
GEÇİŞLİ DURUM EYLEMLERİNDE YAPTIRIM EKİNİN KULLANIMI
Authors : Kerime Üstünova
Pages : 0-0
View : 9 | Download : 7
Publication Date : 2017-12-15
Article Type : Research
Abstract :Yaptırım eki, cümleye yaptıran öznenin yanı sıra yapan öznenin yani ikincil öznenin girmesini zorunlu kılarak öge artıĢı sağlar. KılıĢ eylemleri için bağlayıcı olan bu kural, durum eylemlerinde farklıdır. GeçiĢsiz-durum eylemi, {-Ø/-I} ekiyle çekimlenmiĢ ikincil özne görevinde bir ad/zamir isterken geçiĢli-durum eylemi, {-A} ekiyle çekimlenmiĢ ikincil özne görevinde bir ad/zamir ister. Bazı geçiĢli-durum eylemleri yaptırım eki aldıklarında öge sayısı artmaz. Birincil nesneyle ikincil özne, birincil nesneyle birincil özne eĢ değer olursa yaptırımlı durum eylemi geçiĢli bile olsa cümleye birincil nesne girmez, nesne eksiltme olayı uygulanır. Birincil özneyle ikincil öznenin eĢ değer olduğu durumlarda da ikincil özne eksiltmesi uygulanır. Ayrıca geçiĢli durum eylemleri yaptırım eki aldığında kurulan cümlede birincil nesne yüzey yapıya taĢınırsa kurucu eylem {-A} ekiyle çekimlenmiĢ ikincil özne; birincil nesne için eksiltme yöntemi uygulanırsa {-Ø/-I} ekiyle çekimlenmiĢ ikincil özne ister.Keywords : Nedensellik, yaptırım, yaptırım eki, yaptıran özne, yapan özne, morfolojik çatı