- Uluslararası Türk Lehçe Araştırmaları Dergisi (TÜRKLAD)
- Cilt: 7 Sayı: 2
- XX. YÜZYILIN BAŞLARINDA AZERBAYCAN\'DA ALFABE TARTIŞMALARI
XX. YÜZYILIN BAŞLARINDA AZERBAYCAN\'DA ALFABE TARTIŞMALARI
Authors : Elmira Akbarova
Pages : 481-491
Doi:10.30563/turklad.1343370
View : 59 | Download : 57
Publication Date : 2023-12-20
Article Type : Research
Abstract :XIX. yüzyılın ikinci yarısında temeli atılan, Azerbaycan aydınlarının alfabe mücadelesi, XX. yüzyılda yeni bir boyut kazanmıştır. Alfabe konusu, XX. yüzyılın başlarında Azerbaycan basınında yer alan ana konulardan biriydi. O dönemde bazı aydınlara göre, Türk dilli halkların Arap alfabesini kullanmaları aslında birlik, beraberlik ve ortaklığın önünde büyük bir engel oluşturuyordu. Ayrıca bu alfabe, Türk dillerinin fonetik ve fonolojik yapısını ve akustiğini tam ve kapsamlı bir şekilde yansıtamıyordu. Türk dillerinin ses yapısını en ideal bir şekilde yansıtabilen bir alfabe varsa, bu alfabe Latin alfabesidir. Bu gerçeği fark eden aydınlar XX. yüzyılın başlarında Azerbaycan basınında Latin alfabesine geçişi teşvik etmiştir. Azerbaycan Türkçesi\'nin incelenmesi geçen yüzyılın başlarından itibaren özellikle ilgi odağı olmuştur. Bu dönemde M. F. Ahundzade, C. Memmedguluzade, M. Şahtahtlı, N. Nerimanov, S. Ağamalıoğlu ve başkaları önceleri Arap alfabesinin sadeleştirilmesi yolunda, daha sonra Latin veya Kiril harflerine dayalı alfabeye geçiş projelerini hayata geçirmeye çalışmıştır. Makalede XX. yüzyılın başlarında dönemin aydınlarının alfabe sorunlarına ilişkin öne sürdükleri fikir ve faaliyetler, Arap alfabesinin değiştirilmesinin önemi vurgulanmıştır. Her ne kadar alfabenin değiştirilmesine karşı çıkanlar olsa da zaman ve siyasi olaylar sorunun çözülmesinde etkili olmuştur. Önce Latin alfabesine geçiş olmuş, daha sonra Kiril grafikli alfabe kabul edilmiştir. Alfabe değişiminin oluşturduğu yenilikler ve zorluklar ele alınmış, doğru kararın hangisi olduğu tartışılmıştır.Keywords : Azerbaycan Dili, Alfabe, XX. Yüzyıl