- Uluslararası Türk Lehçe Araştırmaları Dergisi (TÜRKLAD)
- Vol: 7 Issue: 1
- DEDE ÖMER RÛŞENÎ`NİN DİNİ-FELSEFİ GÖRÜŞLERİ VE "MİSKİNLİKNÂME"DE AHLAKÎ-DİDAKTİK MOTİFLER...
DEDE ÖMER RÛŞENÎ`NİN DİNİ-FELSEFİ GÖRÜŞLERİ VE "MİSKİNLİKNÂME"DE AHLAKÎ-DİDAKTİK MOTİFLER
Authors : Aynur Pashayeva
Pages : 45-56
Doi:10.30563/turklad.1291608
View : 70 | Download : 34
Publication Date : 2023-06-20
Article Type : Research Article
Abstract :Orta Çağ Türk dilli edebiyatın önde gelen temsilcilerinden, zengin sanat mirası ile dini ve felsefi düşüncenin gelişmesinde önemli rol oynayan Dede Ömer Rûşenî\'nin edebi sanatı, 15. yüzyıl Azerbaycan-Türk edebiyatı ve edebi dilinin gelişim tarihinin incelenmesi açısından oldukça önemlidir. Eserlerinde, özellikle de "Miskinliknâme”de, tasavvufi görüşlerinin yanı sıra, dönemin sosyal manzarasına ışık tutan ahlakî ve didaktik fikirleri, insanları kötülükten çekindiren eleştirel açıklamaları yansıtılmıştır. Şairin sanatsal yeteneği, halk yaratıcılığı ve klasik şiir geleneklerinden ilham almış, onlarla olgunlaşmıştır. Türkçeyi, Arapçayı ve Farsçayı çok iyi bilen şair, bazen dini ve felsefî görüşleriyle ilgili mürekkep ifade ve terimleri kullansa da, genelde aşkla, yaşamla ilgili konularda halk dilini, tarihen Türk halklarının dilinde kullanılagelen kelime ve ifadeleri kullanmayı tercih etmiştir. Sözlü edebiyattan örnekler vermesi, atasözleri, deyimler, genel olarak, canlı anlaşılır halk dilini kullanması Rûşenî\'nin halka, onun diline, yaşamına, gelenek-göreneklerine saygısını göstermektedir. Mesnevi\'de nasihat hayatın birçok alanlarında daha belirgin olmakla birlikte, ana tema ilahi aşk, Hakk\'a kavuşma arzusu, insanın manevi nitelikleri ve hayatla ilgili düşüncelerinin ifadesidir. Halk sanatı, atasözleri, deyimler, genellikle folklor üslubuna yakın bir dil kullanması, anlaşılır halk konuşma dilini kullanması Rûşenî`nin halka, onun diline, hayatına, geleneklerine bağlılığını açık göstermektedir. Dede Ömer Rûşenî\'nin dilinde ve ruhunda halk yaratıcılığından kaynaklanan bu hususlar makalede incelenmiş, canlılık, samimiyetle birlikte derin tasavvufi, ahlakî ve felsefi görüşleri örnekler temelinde açıklanmış, şairin dünya görüşü, yaratıcılık tarzı, mantık uyarlılığı temel etmen olarak ele alınmıştır.Keywords : Dede Ömer Rûşenî, Dini-felsefi görüş, “Miskinliknâme”, Ahlakî-didaktik, Motif.