- Uluslararası Türk Lehçe Araştırmaları Dergisi (TÜRKLAD)
- Vol: 6 Issue: 2
- ALİ ŞİR NEVÂYÎ’NİN TÜRKÇE DİVANLARINDA ÖZEL KUŞLAR
ALİ ŞİR NEVÂYÎ’NİN TÜRKÇE DİVANLARINDA ÖZEL KUŞLAR
Authors : Mislina Derdiyok
Pages : 501-524
Doi:10.30563/turklad.1128478
View : 9 | Download : 4
Publication Date : 2022-12-20
Article Type : Research
Abstract :15.yüzyılda, Çağatay edebiyatının mihenk taşı şairi olan Ali Şir Nevȃyî, Türkçe divanlarındaki şiirlerinde insanın içsel yolculuğundaki varoluşu ve anlamı keşfedebilmesinde tasavvufun incelikli felsefesine başvurmuştur. İnsan yaşamı hakkında felsefî görüşlerini şiirlerinde ele alırken bazı özel kuş adları vasıtasıyla tasavvufî ve edebî anlamda farklı bir anlatım sergilemiştir. Bunun yanı sıra Nevȃyî’nin beyitlerindeki özel kuş adlarına metaforik bir kullanımla yer verdiği görülmektedir. Bu makale iki bölümden oluşmaktadır. Makalenin ilk kısmında metafor kavramı hakkında kısa bir bilgi verilmiştir. Makalenin ikinci kısmında, Nevȃyî’nin Türkçe divanlarındaki özel kuş adlarının geçtiği beyitler gösterilmiştir. Özel kuş adlarının yer aldığı beyitlerdeki bazı kavramların birtakım tasavvufî kavramlarla ve Kur\'an-ı Kerim\'deki bazı ayetlerle bağlantılı olarak oluştuğu görülmektedir. Bu özel kuşların kurduğu bağ Nevȃyî’nin kuş dünyasını da şekillendirmiştir. Nevȃyî\'nin kuş dünyasını şekillendiren bu özel kuşlar insanlığa yol gösteren bir rehber gibi tasavvur edilmiştir. Bu özel kuşlar manevî yolculukta hem yolunu bulmaya çalışan bir mürit gibi hem de yol gösteren bir mürşit gibidir. Türkçe divanlardaki özel kuşlardan bazıları Nevȃyî’nin "Lisânü’t-Tayr” adlı eserinde manevî yolculuğa çıkan otuz kuş gibi eşlik ettiği görülür. Ayrıca Türkçe divanlardaki bu özel kuşlardan bazılarının Nevȃyî’nin "Lisȃnü’t-Tayr” adlı eserinde yer verilen bazı özel kuşlarla olan ilişkisi ve farklı yönleri üzerinde durulacaktır.Keywords : Ali Şir Nevayi, Çağatay edebiyatı, Kuşlar, Türkçe Divan, Tasavvuf